Bu yazımızda yabancıların çalışma izni alması ve muafiyetlerinin şartlarını inceleyeceğiz, Türkiye’de çalışmak isteyen yabancı uyruklu kişilerin sahip olması gereken bu belge hangi şartlar altında alınabilir bakacak olursak,
Yabancıların Çalışma İzni Alması ve Muafiyetleri
Türkiye aldığı dış göçten dolayı gün geçtikçe, yabancıların çalışma izni konusu giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmeler ve karşılıklılık ilkesi kapsamında olsun ya da olmasın her yabancı uyruklunun Türkiye Cumhuriyeti sınırlarında çalışabilmesi ve çalıştırılabilmesi için çalışma iznine ya da çalışma izni muafiyeti gereklidir.
Karşılıklılık Esası, diplomatik bir terim olup, devletler arası ilişkilerde baz alınan, taraf ülkelerin anlaşmalarındaki yükümlülüklere karşılıklı olarak mutabık kalacağını belirten bir ilkedir ve 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ve Uygulama Yönetmeliği çalışma izni ve çalışma izni muafiyetlerine dair işlemlerde izlenmesi gereken yükümlülükleri düzenlemektedir.
Bu düzenlemelere ek olarak 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ve bu kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelik uyarınca Türkiye’den koruma talep eden yabancı uyruklu kişilere ilişkin istisnalar bulunmaktadır. Bu süreçte Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı yetkili bakanlık olmakla beraber; başvuruların yurtiçinden direkt olarak, yurtdışından ise Türkiye Cumhuriyeti Dış Temsilcilikleri aracılığıyla bakanlığa yapılması gerekmektedir.
Yabancı uyruklu kişiler çalışma izni sahibi olabilmek için bir işverenle sözleşmesi olması gereklidir. Bu şart dışında profesyonel meslek mensubu olan yabancılara bazı özel şartların sağlanması kaydıyla bağımsız çalışma izni de verilebilir.
Çalışma izinlerinin uluslararası işgücü politikası doğrultusunda değerlendirildiği, yabancının eğitim düzeyi, mesleki deneyimi ve Türkiye’de bilim ve teknolojiye katkısı ile istihdama etkisi gibi faktörlerin göz önünde bulundurulacağı ilgili kanunda açıklanmıştır.
Çalışma izni Türkiye Cumhuriyeti’nin belirlenen uluslararası işgücü politikasınca bakanlık tarafından verilir. Yabancıların çalışma izni olmaksızın Türkiye’de çalışmaları veya çalıştırılmaları yasaklanmış ve idari para cezasına tabi tutulmuştur. Çalışma izni uzatma başvuruları, en geç çalışma izni süresinin dolmasına 60 gün kala yapılmalıdır. Başvuruların titizlikle takip edilip eksiksiz olarak yapılması, tüm şartları yerine getiriyor olmanız kesinlikle çalışma izni alacağınızın garantisini vermez, sonuç idarenin takdirine kalmıştır.
Çalışma İzni Başvuru Süreci
Çalışma izni başvuruları yurt içinde doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanlığına yapılmalıdır, yurt dışından yapılacak çalışma izni başvuruları ilgili ülkede bulunan Türkiye Cumhuriyeti Dış Temsilciliğine yapılmalıdır.
Bağımlı çalışacak olan yabancı uyruklu kişilere en fazla iş sözleşmesinin süresi kadar oturum izni verilir. Bakanlık hatasız ve eksiksiz yapılmış başvuruları Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu kararları doğrultusunda değerlendirir. Birçok kriter dahilinde başvuruların reddedilebileceği gibi her meslek Türkiye’de yabancı uyruklular tarafından yapılamaz. Ayrıca yeterli nitelik ve uzmanlığı taşıdığını kanıtlayamayan yabancı uyruklu kişilerin çalışma izni başvuruları reddedilir.
Gerekli belgelerin toplanmasında gerek işveren gerekse yabancı uyruklu kişinin, sürecin hızlı ve eksiksiz ilerlemesinde size yardımcı olması açısından bu işte uzmanlaşmış bir avukattan danışmanlık almanız sürecin tamamlanması açısından büyük önem taşır.
Turkuaz Kart Uygulaması
Türkiye’de faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi göz önüne alınarak başvurusu uygun görülen yabancılara Turkuaz Kart verilebilir. Bu kart ilk üç yılı geçiş süresi olmak kaydıyla verilip, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından bu üç yıl boyunca yatırımın veya faaliyetinin ülkeye olan faydası kontrol edilerek süresi dolmadan 180 gün önce süresiz olarak uzatılması mümkündür.
Turkuaz Kart sahibi yabancının eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına da Turkuaz Kart sahibi yakını olduklarına dair ikamet izni yerine geçen bir belge sağlanır ve Turkuaz Kart sahipleri süresiz çalışma izni hakkı kazanırlar. Nitelikli işgücü kapsamında Türkiye’de öne çıkan yatırımlarıyla ihracat, istihdam ve yatırım kapsamında ekonomiye önemli katkısı olan ya da olacağı öngörülen yabancılar için Turkuaz Kart hakkı doğar.
Çalışma İzni Muafiyeti Nedir?
Çalışma İzni Muafiyeti kapsamındaki yabancılar, Çalışma İzni alma gereği duymaksızın Türkiye Cumhuriyeti’nde çalışabilirler ancak Çalışma İzni Muafiyeti olduklarına dair yurt içinden yahut yurt dışından aynı prosedürler aracılığıyla başvuru yapmaları gerekir. Bu muafiyet doğrultusunda Türkiye’de çalışmış yahut ikamet etmiş olan yabancıların hizmetleri ve geçirdikleri zaman, ikamet ve çalışma izni kapsamında değerlendirilmez.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na uygun olarak düzenlenmiş şirketlerin Türkiye’de ikamet etmeyen yönetim kurulu üyesi ve diğer şirketlerin yönetici sıfatı olmayan ortağı ile Türkiye’de gerçekleştirdiği faaliyetleri belirli bir kısıtlı süre kapsamında gerçekleştirmek kaydıyla çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilmezler.
İstisnai Durumlar
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, çalışma iznini bakanlıkça belirlenecek uluslararası işgücü politikasına uygun olarak istisnai olarak verebilir. Bu süreçte bakanlık çalışma izni almak isteyen kişinin eğitim düzeyi, ücreti, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı gibi özellikleri göz önünde bulundurarak nitelikli işgücü ya da yatırım veya ihracat düzeyi, sağlayacağı istihdamın büyüklüğü gibi özelliklerle beraber yatırımcı olarak belirlenen kişilere çalışma izni sağlanırken istisnalar tanıyabilir.
İşvereni tarafından Türkiye’de bir projede istihdam edilecek yabancılar, Avrupa Birliği üyesi ülke vatandaşları, Türk soylu yabancı ülke vatandaşları gibi istisnai durumlarda mevcuttur.
Uluslararası Koruma Kapsamında Olan Yabancıların Çalışma İzni
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu uyarınca koruma talebinde bulunan veya şartlı mülteci yabancılar kendilerine geçerli kimlik belgesi düzenlendikten altı ay sonra çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti için başvurabilirler. Statüleri korunduğu süreçte kendilerine sağlanan çalışma izinleri geçerli sayılır.
Yabancı Öğrencilerin Statüsü
Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunda örgün öğretim programlarına kayıtlı yabancı öğrenciler çalışma izni almak kaydıyla çalışabilirler. Önlisans ve lisans düzeyinde öğrenim görmekte olan öğrenciler, öğrenimlerinin ilk yılını tamamladıktan sonra çalışma izni için başvurabilir ve 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca kısmi süreli çalışabilirler. Yükseköğrenimini tamamlayan yabancıların başvuru yapması hâlinde, başvuru Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulunca belirlenen esaslar doğrultusunda değerlendirilir.
Mühendis ve Mimar Yabancıların Çalışma İzni
Öğrenimlerini Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunun mühendislik ve mimarlık fakültelerinde veya yurt dışında ilgili ülke makamları ve Yükseköğretim Kurulu tarafından tanınmış bir yükseköğretim kurumunda tamamlayarak mühendis ve mimar unvanlarını almış olan yabancılar proje bazlı ve geçici süre ile çalışma izni alarak mühendislik ve mimarlık mesleklerini icra edebilirler.
Türkiye’de Çalışmak İsteyen Yabancılar için Bazı Geçerli Çok Taraflı Uluslararası Anlaşmalar
Ankara Anlaşması: Türkiye-Avrupa Birliği Ortaklık Anlaşması olarak da geçen, 1963 yılında Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında imzalanan bu anlaşma, tarafların gümrük tarifeleri ve tarife dışı engellerinin kaldırılması amacıyla imzalanmış olsa da AB üyesi ülkelerin vatandaşlarına Türkiye’de çalışma hakkı tanımaktadır.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Anlaşmaları: Türkiye, Uluslararası Çalışma Örgütü üyesi olarak bu örgütün birçok sözleşmesini kabul etmiştir. Bu sözleşmelerin arasında yabancı çalışanların haklarını düzenleyen 120 numaralı İstihdam Politikası Sözleşmesi’nde olduğu gibi birçok farklı madde bulunur ve taraf ülkeler için karşılıklılık esasında çalışanlara haklar tanınır.
Her anlaşmanın maddeleri farklılık gösterir ve her yabancının çalışma koşulları, anlaşmanın hangi ülkelerle yapıldığına göre değişir. Bu nedenle, Türkiye’de çalışma izni ya da çalışma izni muafiyeti sahibi olmak için bu gibi bürokratik işlemlerin hızlı ve hatasız olması açısından bu konuda uzman bir avukatın hizmetine başvurması tavsiye edilir.
İzmir avukat olarak, hukuki konularda size rehberlik etmek ve sorularınıza cevap vermek için buradayız. Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz.
Juriste Baran İSTANBULLU
Av. Arzu Arslan KOLLAMA
Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
