MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA VE MİRASTAN YOKSUNLUK HALLERİ NEDİR?

Mirasçılıktan çıkarma nedir? Mirasçılıktan çıkarma sebepleri

Mirasçılıktan çıkarma, kanunda sayılı haller gerçekleştiğinde saklı paylı mirasçının saklı payını tamamen veya kısmen ortadan kaldıran istisnai hallerden biridir. Türk Medeni Kanunu 510 ve 513 maddeleri arasında düzenlenmiştir.

Mirasçılıktan çıkarma sebepleri şunlardır:

Mirasçının mirasbırakana veya mirasbırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemesi
Mirasçının mirasbırakana veya mirasbırakanın aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan sorumluluklarını önemli ölçüde yerine getirmemesi

Mirastan yoksunluk nedir?

Mirastan yoksunluk, kanunda sayılı haller gerçekleştiği takdirde mirasçı olma hakkına sahip kişilerin mirasbırakan açısından bir hak veya talep sahibi olamamalarını ifade eder. Mirastan yoksunluk sebepleri Türk Medeni Kanunu madde 578’de düzenlenmiştir.

Mirastan yoksunluk sebepleri şunlardır:

Mirasbırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak öldürmek veya öldürmeye teşebbüs etmek
Mirasbırakanın ölüme bağlı tasarruf yapmasını veya tasarrufundan dönmesini aldatma zorlama veya korkutma yoluyla sağlamak veya engellemek
Mirasbırakanı kasten ve hukuka aykırı yollarla sürekli şekilde ölüme bağlı tasarruf yapamayacak duruma getirmek
Mirasbırakanın artık yeniden yapamayacağı durumda ve zamanda ölüme bağlı tasarrufunu kasten ve hukuka aykırı olarak ortadan kaldırmak veya bozmak

Mirasçılıktan Çıkarma ve Mirastan Yoksunluk Halleri

Mirasçılıktan çıkarma ve mirastan yoksunluk kavramlarının benzer yönleri nelerdir?

Her iki durumda da miras hakkı ortadan kalkar.
Her iki durumda da miras payının ortadan kalkmasına sebep olan eylemler sınırlı olarak belirlenmiştir.
Her ikisi de (TMK madde 513’te düzenlenen mirasçılıktan koruyucu çıkarma durumu dışında) kusur esasına dayanmaktadır.
Her iki durum da bizzat mirasçıyı etkiler. Altsoyun mirasçılığı bu hususlardan etkilenmez.
Mirasçılıktan çıkarma ve mirastan yoksunluk sebepleri çakışmaktadır.

Mirasçılıktan çıkarma ve mirastan yoksunluk kavramlarının farklılıkları nelerdir?

Mirasçılıktan çıkarma, TMK Miras Hukuku kitabının “Tasarruf Özgürlüğü” başlığı altında, madde 510 ve 514 arasında düzenlenmiştir. Mirastan yoksunluk ise “Mirasın Açılması” başlığı altında “Mirasa ehliyet” alt başlığında, madde 578 ve 579’da düzenlenmiştir.
TMK madde 510’da mirasçılıktan çıkarma sebepleri iki tane sayılmıştır. Bunlar: 1.Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın yakınlarından birine karşı ağır suç işlemişse, 2. Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse,

TMK madde 578, mirastan yoksunluk sebeplerini dört tane olarak düzenlemiştir. Bunlar: 1. Mirasbırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak öldüren veya öldürmeye teşebbüs edenler, 2. Mirasbırakanı kasten ve hukuka aykırı olarak sürekli şekilde ölüme bağlı tasarruf yapamayacak duruma getirenler, 3. Mirasbırakanın ölüme bağlı bir tasarruf yapmasını veya böyle bir tasarruftan dönmesini aldatma, zorlama veya korkutma yoluyla sağlayanlar ve engelleyenler, 4. Mirasbırakanın artık yeniden yapamayacağı bir durumda ve zamanda ölüme bağlı bir tasarrufu kasten ve hukuka aykırı olarak ortadan kaldıranlar veya bozanlardır.

Mirasçılıktan çıkarma, ölüme bağlı tasarruf işlemiyle gerçekleşebilirken mirastan yoksunluk bir işleme ihtiyaç duyulmadan, kanun gereği kendiliğinden olur. Kanunda sayılan sebeplerden birinin gerçekleşmesi mirastan yoksun kalınması için yeterlidir.
Mirasçılıktan çıkarma yalnızca gerçek kişiler için söz konusu olabilecekken, mirastan yoksunluk hem gerçek kişiler hem de tüzel kişiler bakımından gerçekleşebilir.
Mirasçılıktan çıkarılma sadece saklı paylı mirasçılar için mümkünken mirastan yoksunluk tüm mirasçılarla ilgilidir.
Mirasçılıktan çıkarma, ölüme bağlı bir tasarruf işlemidir. Mirastan yoksunluk ise miras açıldığında mirasçı ve vasiyet alacaklısı olmanın şartlarından biri olarak sayılmıştır. TMK’da düzenlendiği üzere, miras açıldığında mirasçı ve vasiyet alacaklısı olmanın şartları; ilk olarak miras bırakanın ölümü anında mirasçı veya vasiyet alacaklısının sağ olması, ikinci olarak mirasçılık ehliyetine sahip olunması ve son olarak da mirastan yoksun olunmamasıdır.
Mirasçılıktan çıkarma, mirasbırakan ya da mirasbırakanın yakınları veya aile üyelerine karşı gerçekleştirilen çeşitli davranışlar sonucunda gerçekleştirilebilir. Mirastan yoksunluk ise yalnızca mirasbırakana karşı gerçekleştirilen çeşitli davranışlar sonucunda söz konusu olabilir.
Mirasçılıktan çıkarma tamamen veya kısmen olabilecekken (mirasçılıktan koruyucu çıkarma her zaman kısmi olur) mirastan yoksunluk kanun gereği tümden gerçekleşir.
TMK madde 578 gereği mirastan yoksunluk mirasbırakanın affıyla ortadan kalkabilir. Mirasçılıktan çıkarma konusunda affın mümkün olup olmadığı ise tartışmalıdır.