Bu yazımızda 5651 sayılı kanun kapsamında erişim yasağı nedir, nasıl talep edilir ve bu yasağa nasıl itiraz edilir sorularını yanıtlıyor olacağız.
GİRİŞ
Ülkemizde televizyon ve radyo yayınları hakkında düzenlemeler bulunmakta denetimi yıllardır yapılmakta olsa da internet ve sosyal medya kullanımı ile ilgili bir düzenleme yıllarca yapılmamıştır, ta ki internet kullanımı sanal bir dünyaya evrilerek hayatımızın her alanında yer alana kadar.
Bireylerin paylaşımlar yaptığı ve küresel çapta etkileşim bulabildiği bu sanal dünyada gerçekleşen hak ihlalleri, yanlış bilgi kirliliği ve işlenebilen suçlar, bu mecralar hakkında yasal düzenlemelerin bulunmasını zorunlu hale getirmiştir.
İnternet ortamında yapılan yayınlara ilişkin ilk kanun, 23 Mayıs 2007 tarihinde yürürlüğe giren 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun (“5651 sayılı Kanun”) olmuştur.
5651 Sayılı Kanun, internet ortamındaki içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı, erişim sağlayıcı ve toplu kullanım sağlayıcıların yükümlülük ve sorumlulukları ile internet ortamında işlenen belirli suçlarla içerik, yer ve erişim sağlayıcıları üzerinden mücadeleye ilişkin esas ve usulleri düzenlemektedir.
Bir internet sitesinin erişiminin engellenmesinin gerekçesi suç teşkil eden, kişilik haklarını veya telif haklarını ihlal eden bir içeriğin yayınlanması olabilir. 5651 Sayılı Kanun’un 8. ve 9. maddelerinde düzenlenen gerekçeler dışında ve Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 4. Ek Maddesinde belirtilmektedir.
SUÇ TEŞKİL EDEN İÇERİK İÇİN VEYA GECİKMESİNDE SAKINCA BULUNAN HALLERDE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ NEDİR?
5651 Sayılı Kanun’un 8. maddesinde belirtilen bazı özel suçlar söz konusu olduğunda internette yer alan içeriğe erişimin engellenebileceği ve kaldırma işleminin yapılabileceği düzenlenmiştir.
Bunlar Türk Ceza Kanununda geçen intihara yönlendirme, çocukların cinsel istismarı, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma, sağlık için tehlikeli madde temini, müstehcenlik, fuhuş, kumar oynanması için yer ve imkân sağlama suçları yanı sıra 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar ve 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunda yer alan suçları 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununun 27. maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında yer alan suçlarıdır.
5651 Sayılı Kanun’un 8/A maddesi kamu güvenliği açısında gecikmesinde sakınca bulunan durumları düzenlemiştir. Buna göre yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlığın korunması durumları söz konusu olduğunda içeriğe erişim engeli kararı verilebiliyor.
Madde 8’e göre belirlenen suçlar için Soruşturma evresinde sulh ceza hakimi, kovuşturma evresinde ilgili mahkeme, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı erişimi engelleme kararı verecek merci iken, Madde 8/A’ya göre gecikmesinde sakınca bulunan haller için Cumhurbaşkanlığı veya ilgili bakanlığın talebi üzerine Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı erişim engeli kararını verebilir. Kararın verilmesi ardından birkaç saat içerisinde icrası sağlanır.
KİŞİLİK HAKLARININ VE ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ İHLALİ HALİNDE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ
Kişilik hakları ihlali hali yani 5651 Sayılı Kanun’un 9. maddesinde düzenlenirken özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi ise 9/A maddesinde düzenlenmektedir ki esasında özel hayatın gizliliğinin ihlali ve unutulma hakkı da kişilik hakları ihlali kapsamına da girdiğini söyleyebiliriz.
Kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar, yayını yapan internet sitesine e-posta, telefon vb. yollarla başvurarak içeriğin çıkarılması talebinde bulunulur. İlgili internet sitesinin ihlalin gerçekleştiği içeriği çıkarması beklenebileceği gibi süreç beklenmeden doğrudan sulh ceza hakimine ilgili içeriğe erişimin engellenmesi talebiyle başvurulabilir.
ERİŞİM YASAĞI NEDİR?
Madde 9’a göre kişilik haklarının ihlali hallerinde ilgilinin başvurusu üzerine Sulh Ceza Hakimliği, madde 9/A’ya yani özel hayatın gizliliği ihlali hallerinde erişim engeli kararını yine ilgilinin başvurusu üzerine Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu verecektir.
Sulh Ceza Hakimliğine başvurduğu takdirde mahkeme 48 saat içerisinde karar vererek ve BTK’ye gönderir. BTK Başkanı talebi doğrudan birliğe gönderir ve birlik 4 saat içerisinde kararı icra eder.
Kişilik hakkı ihlali sebebiyle erişim engelleme ve internetten içerik kaldırma başvurusu ardından kaldırma kararı verildiğinde karşı tarafın bu karara itiraz etmesi ve itirazın sonuçlanması beklenmeden karar hemen ardından icra edilir.
Erişimin engelli kararının ciddi bir tedbir kararı olması ve hemen icra edilmesi nedeniyle başvuru Sulh Ceza Hakimliği tarafından detaylı bir değerlendirmeden geçer.
Bu noktada dilekçenizde erişimin engellenmesi veya içeriğin kaldırılması talebinizin hukuki gerekçelerinin doğru ve net biçimde açıklanması, Yargıtay kararlarıyla desteklenerek düzenlenmesi gereklidir. Yoksa talebiniz reddedilecektir. Bu süreç mutlaka bir avukata danışarak yürütülmelidir.
5651 SAYILI KANUN’UNA YÖNELİK ELEŞTİRİLER
Mahkeme kararı olmaksızın internet sitelerine erişimin engellenebilmesi, mahkeme kararı olsa dahi içeriğin kanuna aykırı olduğunun nasıl ölçüldüğünün açık olmaması 5651 Sayılı Kanun’u Türkiye’de internet sansürü konusunda en fazla tartışılan kanun yapmaktadır.
İlgili içeriğe erişimin kısıtlanması yerine tüm siteye erişimin kısıtlanması kararının kolaylıkla verilebilmesi ve bireylerin lehine olmayan bir tür denetimle bilgi erişiminin engellenerek sadece devletin korunmasına olanak sağlayan bir yapıya dönüşen sansür uygulamalarını görmekteyiz.
5651 Sayılı Kanun’un 8. Maddesinin, 2014 yılında Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen 16. fıkrasında, Milli güvenlik ve kamu düzeni korunması, suç işlenmesinin önlenmesine bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde erişim engellenmesinin Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı tarafından yapılacağı ve bu talebin en geç 24 saat içinde yerine getirileceği geçiyordu.
Anayasa Mahkemesi kararına göre erişimin engellenmesinin ölçülülük ilkesine uygun olması gerekmektedir. İfade özgürlüğü gibi bireyin hak ve özgürlüklerine daha az zarar verebilecek bir tedbir varsa bununla yetinilmesi gerektiği ve bu noktada en ağır yaptırım olan sitenin bütün erişiminin engellenmesinin ölçülülük ilkesine aykırı olduğuna karar vermiştir.
Mahkeme, iptali istenen hükmün bulunduğu 5651 Sayılı Kanunda, yargıya verilen erişim engellenmesi yetkisinin bile sınırları çizilmiş ve kademeli olarak kullanılacağı belirtilmişken, Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’nın (2016’da kapatılarak görev ve yetkileri Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna aktarılmıştır.), bütün bir internet sitesinin erişimini sadece milli güvenliği, suç işlenmesinin önlenmesi veya kamu düzenini tehdit ettiği değerlendirmesiyle engelleyebilme yetkisinin verilmesinin idareye, sınırlı bir alanda çok geniş müdahale imkanı verdiği belirtmiştir.
ERİŞİM YASAĞININ NASIL KALDIRILIR?
Soruşturma aşamasında alınan kararlar Cumhuriyet Savcısı, kovuşturma aşamasında alınan kararlar ise mahkemeler tarafından kaldırılabilir. Yapılan soruşturmada Cumhuriyet Savcısı bu hususta kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verdiği takdirde erişim engeli kararı kendiliğinden hükümsüz hale gelecektir. Eğer ki kovuşturma aşamasına geçilmişse mahkeme bu yönde bir beraat kararı vermişse yine erişim engeli kararı kendiliğinden hükümsüz hale gelir.
Koruma tedbiri olarak verilen erişimin engellenmesine ilişkin karara 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu kapsamında itiraz edilebilir. Bu itiraz, kararın tebliğden itibaren 7 gün içinde Sulh Ceza Hakimliğine yapılır.
İzmir avukat olarak, hukuki konularda size rehberlik etmek ve sorularınıza cevap vermek için buradayız. Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz.
Hukuk Öğrencisi Ezgi ÇAMCA
Av. Muhittin KURNAZ
Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukukhttps://www.instagram.com/kapitalhukuk/https://tr.linkedin.com/company/kapi%CC%87tal-hukukv
