Boşanma Davalarında Yabancı Vatandaş Unsuru
Türk hukuk sisteminde boşanma ve ayrılık konu ve davaları Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş olup hukuk sistemimiz boşanan eşlere kolaylık sağlama gayesi ile yetkili mahkemeyi eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son altı aydan beri birlikte yaşadıkları yer olarak tayin etmiş; görevli mahkeme ise aile mahkemesi olarak belirlenmiştir. Buradaki asıl sorun ise Türk hukuk sisteminde açık bir şekilde düzenlenmiş olan boşanma davalarının içine “yabancılık” unsuru girdiğinde farklı zorluklarla karşılaşılması mümkündür.
Uluslararası anlamda boşanma ve ayrılıklarda daha liberal bir düzene geçilmesi neticesinde ulusal düzende yabancılık unsuru ön plana çıkmış ve birçok diğer ülke gibi Türkiye’de de yaşayan ve burada boşanmak isteyen yabancıların sayısında gözle görülür bir artış yaşanmıştır. Bu durum da söz konusu boşanma davaları için yabancı statülü bu kişilerin davalarının hangi hukuk düzeninde görüleceği, nerelere açılması gerektiği, yabancılık statülerinin değerlendirilmesi ve Türk hukuk düzenindeki karşılığının nasıl olacağı sorularını akla getirmektedir.
YABANCI KİŞİNİN TARAF OLDUĞU BOŞANMA DAVALARINDA HANGİ ÜLKENİN HUKUKUNUN UYGULANACAĞI SORUNSALI
Türk hukuk sisteminin aksine yabancı unsurlu boşanmalarda hangi ülkenin hukukunun uygulanacağı hususunda kural olarak boşanma ve ayrılık konulu davalara sırası ile eşlerin müşterek milli hukuku, yoksa müşterek mutad mesken hukuku o da yoksa Türk hukuku uygulanır. Bu uygulamada önem arz eden nokta ise bahsi geçen mutad meskenin tespiti hususundadır. Mutad mesken fiili bir kavram olup ilgili kişinin fiilen hayatını devam ettirdiği yeri karşılamaktadır, buna göre eğitimine Türkiye’de devam eden yabancının mutad meskeni tespit edilebilirken kısa bir süreliğine ziyarete gelmiş bir turistin mutad meskenini tespit etmek imkansız hale gelmektedir.
YABANCI KİŞİNİN TARAF OLDUĞU BOŞANMA DAVALARINDA YETKİLİ YER MAHKEMESİ
Türk hukukunca kural olarak yabancılık unsuru içeren bir uyuşmazlığın Türk mahkemelerinde görülebilmesi için uyuşmazlık ile Türkiye arasında bir bağlantı bulunması şart olup aksi halde mahkemenin milletlerarası bir yetkisi söz konusu olamaz. Bu hususta anlaşılmalıdır ki Milletlerarası Özel Hukuk hükümlerince Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisini, iç hukukun yer itibariyle yetki kuralları tayin eder ve Türk mahkemelerinin yetkisi iç hukuka göre belirlenmektedir. Söz konusu yetkili mahkeme hususunda ise “yetki” kavramının anlaşılması gerekmektedir.
Yetki, bir davaya hangi yerdeki görevli hukuk mahkemesi tarafından bakılacağını belirlemekte kullanılan bir kural olup “genel yetkili mahkeme” denildiğinde HMK hükümlerince kanunda aksine bir hüküm bulunmadığı müddetçe ilgili davanın açıldığı tarihte davalının yerleşim yeri sayılan yer mahkemesi olarak belirlenmektedir. Öteki yandan özel yetki kuralları ise kanunun bazı davalarda yetkili kıldığı mahkemeleri ifade etmektedir.
Yetkili mahkemenin tespit edilmesi hususunda ilgili kanun hükmünün uygulanmasında belirli şartlar vardır. Bu şartlar şu şekildedir;
1.İlgili davanın taraflarından birisinin Türk vatandaşı olması,
2.Davanın “kişi hallerine ilişkin” bir diğer deyişle kişinin şahsi statüsünü ortaya koyan dava olması ve
3. Davada yabancı mahkemeler açısından derdestliğin nazara alındığı yani mevcut davanın daha önce yabancı bir mahkemede açılmamış veyahut açılamamış olmasıdır.
Söz konusu şartlar sağlandığı takdirde kanun hükümlerince boşanma davası basamaklı bir yetki kuralına mahsus olarak sıra sıra ilerler. Buna göre bahsi geçen sıralama ile; Türkiye’de yer itibariyle yetkili mahkemede, bulunmaması halinde ilgilinin sakin olduğu yer, Türkiye’de sakin değilse Türkiye’deki son yerleşim yeri mahkemesinde, o da bulunmadığı takdirde Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinde görülür.
Açıklandığı üzere yabancı unsurlu boşanma davalarında klasik Türk hukuk sisteminden daha farklı bir süreç ilerlemekte olup ilgili mercilerin tespit edilmesi ve belirli bir doğrultuda davanın açılması gerekmektedir. Bu sebeple mutlaka avukat yardımı ve profesyonel bir hukuki danışma alınması zaruri hale gelmektedir.
Bizler de tam da bu sebepten İzmir Kapital Hukuk ve Danışmanlık olarak; İzmir boşanma avukatı, uluslararası boşanma avukatı, İzmir hukuk mahkemesi avukatı, İzmir uluslararası konularda avukatlık, uluslararası nitelikli danışmanlık yabancılık unsuru taşıyan konularda danışmanlık ve temsil faaliyetleri gibi oluşan yargı ihtiyaçlarınızda danışabileceğiniz merciler olarak buradayız. Kapital hukuk bürosu sayfasından detaylı bilgiye ana sayfamızdan ulaşabilirsiniz. Merak ettiğiniz geri kalan birçok konuda ise İzmir Kapital Hukuk Bürosu İletişim bilgilerinden birini tercih ederek bizlere danışabilirsiniz.
Avukat Harun Ümit Eren & Elif Pınar Tolga / İzmir
Sosyal Medyada Bizi Takip edin.
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
https://twitter.com/kapital_hukuk
https://www.instagram.com/kapitalhukuk/
https://tr.linkedin.com/company/kapital-hukuk
