Velayet davası konusunu bilmek için, öncelikle velayet konusunu incelemek gerekir. Velayet, ana ve babaya ait olan demektir. Velayet kavramında anne ve baba çocuğun genel ihtiyaçları konusunda onun çıkarlarını göz önünde tutarak gerekli kararları alıcı ve uygulayıcı konumundadır. Bu hususta elbette anne ve babanın birbiri ile evli olması halinde söz konusudur. Anne ve baba evli değil ise, yada beraber yaşamak istemiyorlarsa bu noktada mahkemeler ve aile hukuku devreye girmektedir. Bu noktada mahkeme velayetin hangi ebeveyne ait olacağına karar vermeye yetkilidir. Genellikle bu duruma boşanma davasında görülmektedir. Fakat velayet davası ile boşanma davası dışında da mahkemenin bu yönde karar verme ihtimali bulunmaktadır.
Boşanma ve aile davasında mahkeme çocuk için en yararlı kim ise buna karar vererek velayeti ana veya babaya vermektedir. Bunun nedenide ortak velayet olması halinde çocuk hakkında yapılabilecek işlemlerin eşler ayrıyken zorlaşmasıdır. Buna istinaden hukuk sistemimiz böyle bir tertip oluşturmayı seçmiştir. Çocuğun velayeti Anne veya babadan birindeyken de diğer ebeveynin birtakım hak ve yükümlülükleri tabiki de bulunmaktadır. Bu durumla ilgili şöyle bir örnek vermek yerinde olacaktır.
Çocukla kişisel ilişki, görüşme, birlikte olma hakkı olabilir. Yada iştirak nafakası ödeme borcunun yerine getirilmesi olabilir. Bunun dışında çocuğun velayeti kendisinde olmayan ebeveyn diğer ebeveyne karşı Her zaman velayet davası açma hakkına sahiptir. Bu dava aile mahkemesinde açılmakta olup bir avukat her zaman bu konularda size yol gösterici olacaktır. Sonuç olarak, velayet davası, çocukların güvenliği, refahı ve mutluluğu açısından hayati öneme sahip bir hukuki süreçtir ve bu sürecin adil ve çocuk odaklı bir şekilde yönetilmesi, ailelerin ve çocukların geleceği için kritik bir faktördür.
Velayetin Değiştirilmesi Davasına Genel Bakış
Boşanma davalarında ya da alternatif bir velayet davası ile çocuğun bakım yükümlülüğü kendisine verilmeyen ebeveynin bir takım hakları vardır. Kişiler tarafından açılan velayetin değiştirilmesi davasında önemli olan hususlar vardır. Bunların en başında mahkemenin verdiği bir önceki velayetin değiştirilmesi davasına ek yeni hususların ortaya çıkması ve mahkemenin kararının değiştirilmesi olmalıdır.
Bu velayetin değiştirilmesi konusunda yeni hususların değiştiğinin araştırılması ve mahkeme kararına etki etmesi beklenmektedir. Araştırma elbette çocuğun üstün yararı kapsamında çocuğun velayetinin hangi ebeveyne verilmesi halinde çocuk için daha faydalı olacak, bunun belirlenmesi gerekmektedir.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2019/6033 E. , 2019/11627 K. sayılı kararına göre de “Çocuğun üstün yararını belirlerken; onun bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlaki ve toplumsal gelişiminin sağlanması amacının gözetilmesi gereklidir.”
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi
Genel olarak tanımlamak gerekirse çocuğun yararı; çocuğun bedensel, fikri ve ahlaki bakımdan en iyi şekilde gelişebilmesi ve böyle bir gelişmenin gerçekleştirilmesi için, çocuğa sosyal, ekonomik ve kültürel koşulların sağlanmış olmasıdır. Bu hususları etkileyen herhangi bir olguda oluşan değişiklik, velayeti kendisine verilmeyen ebeveynin diğer ebeveyne karşı velayet davası açmasına sebep olabilecektir.
Mahkeme, velayeti verilecek kişinin üstün yararı için çocuğun yaşı, eğitimi, ihtiyaçları, sosyal aktiviteleri, sağlık durumu; tarafların sosyo-ekonomik durumları vb. hususlarında incelemeler yaparak velayet davasında nihai kararı verir. Çocuk için, eğer ki davanın konusunu idrak edebilecek yaşa gelmişse çocuğun da fikrini alınır. Çocuğun talepleri dinlenir.
Bu husus Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesinde de düzenlenmiş olup “İç hukuk tarafından yeterli idrake sahip olduğu kabul edilen çocuklara, kendilerini ilgilendiren davalarda görüşlerini ifade etmeye olanak tanınmasını ve görüşlerine gereken önemin verilmesi” gerektiğini öngörmektedir. İdrak yaşı Türk Hukukuna göre 8 olarak kabul edilmekte olup bu yaşın üzerindeki çocukları mahkeme velayet hususunda dinlemek durumundadır.
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi
Velayet Davasında Velayet Kararı haricinde başka hangi konulara karar verilebilir?
Çocuğun velayeti ebeveynlerden birine de verilse diğerinin çocuk üzerinde halen hak ve yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu haklardan bazıları ise çocukla kişisel ilişki kurma hakkı bulunmaktadır. Buna göre mahkeme, çocuğun belirli zamanlarda diğer ebeveynle buluşmasına, onunla vakit geçirmesine, çocukla ilişki kurmasına karar verilmesidir. Çocuğun velayeti kendisinde olan ebeveyn de bu karara uymak zorundadır; Bu karara uyulmaması halinde “icra” yoluyla çocukla kişisel ilişki kurma hakkı kullanılır. Malesef oluşan bu durum çocuklar için oldukça tatsızdır.
Çocuğun velayeti kendisinde olmayan diğer ebeveynin yükümlülüğü ise diğer ebeveyne iştirak nafakası ödemesidir. İştirak nafakası çocuğun bakım, eğitim, sağlık vs. ihtiyaçları için ödenen nafaka türüdür. İştirak nafakasının miktarına velayet davasında yargılamayı yürüten mahkeme karar verir. Mahkemece, iştirak nafakası takdir edilirken; çocuğun yaşı, eğitimi ve ihtiyaçlarının yanında, ebeveynlerin gelir durumu da göz önünde bulundurulan olgulardır. Ve ebeveynlerin sosyoekonomik durumları göz önünde bulundurulması gereken en birincil sebeptir. Durumu olmayan birisinden ciddi ücretlerin talep edilmesi, ebeveynler içinde sonucu yıkımla sonuçlanan durumlar oluşturacaktır.
Velayet davaları sıkça karmaşık ve duygusal olabilir, ancak çocuğun iyiliği her zaman öncelikli olmalıdır. Ebeveynlerin ve mahkemelerin bu davalara yaklaşırken dikkat etmeleri gereken en önemli faktör, çocuğun sağlıklı gelişimi ve mutluluğudur.
Bizler İzmir Kapital Hukuk ve Danışmanlık Bürosu olarak; , İzmir boşanma avukatı, İzmir aile hukuku avukatı, İzmir velayet davası avukatı, İzmir hukuk mahkemesi avukatı gibi oluşan yargı ihtiyaçlarınızda danışabileceğiniz merciler olarak buradayız. Kapital hukuk büromuz ile bu ve benzeri bir çok dava konusunda detaylı bilgiye ana sayfamızdan ulaşabilirsiniz. Merak ettiğiniz bir çok konuda ise İzmir Kapital Hukuk Bürosu İletişim bilgilerinden birini tercih ederek bizlere danışabilirsiniz.
Avukat Harun Ümit EREN
