2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun Tanımlar başlıklı 3. Maddesine göre trafik kazası , karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanmış olan olaydır.
Trafik Kazası Tazminat Davası ise, hareket halinde en az 1 motorlu taşıtın katıldığı ya da neden olduğu, bu olayın sonucunda da ölüm, yaralanma gibi bedensel zararların ve/veya kişilerin mallarında gerçekleşen zararların meydana gelmesinden ötürü, zarar gören kişiler tarafından sorumlu olan kişilere karşı açılabilecek maddi veya manevi bir tazminat dava türüdür.
Trafik Kazası Tazminat Davası, yalnızca bedensel zararlardan dolayı değil; ayni hakların (taşınır veya taşınmazlarınız üzerindeki herkese karşı ileri sürülebilen hakların) herhangi zarar görmesinden dolayı da açılabilmektedir.
TRAFİK KAZASI TAZMİNAT DAVASI ZAMANAŞIMI SÜRESİ
Trafik Kazası Tazminat Davası açabilmek için, kanun koyucu tarafından bir zamanaşımı süresi öngörülmüştür. Dolayısıyla bu davayı açmak isteyenler, kanundaki bu süreleri dikkate alarak dava açmalıdırlar.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 109. Maddesine göre, ‘Motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar.’ denilmek suretiyle dava açmak için tabi olunan ve dikkate alınması gereken süreler belirtilmiştir.
Yani kanuna göre zarar gören zararının maddi boyutunu, dava açmak yoluyla tazmin etmek isterse;
– Zararı ve zararı veren tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren2 yıl içinde,
-Zararı ve zararı veren tazminat yükümlüsünü daha sonra öğrense bile, kazanın meydana geldiği günden itibaren10 yıl içinde tazminat davası açarak bu zararının karşılığını elde edebilir.
Kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıl geçmekle kazanın öğrenilmesi halinde tazminat davası açılması durumdan, zamanaşımı def’i yani dava konusunun zamanaşımına uğraması sorunu ile karşılaşılabilmektedir. Dolayısıyla trafik kazası tazminat davası açılması hususunda bu süreler hayati önem arz etmektedir. Belirtilmelidir ki, kanunun 109. Maddesindeki bu düzenleme maddi tazminat istemleri içindir.
Manevi tazminat istemleri için kanunda öngörülen süreler ise, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunun 90. Maddesinden atıfla Türk Borçlar Kanununun 72’nci maddesinde belirtilmektedir.
Kanunun bu maddesine göre, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak 2 yılın ve her halde fiilin işlendiği tarihten başlayarak 10 yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Ancak tazminat, ceza kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı öngördüğü cezayı gerektiren bir fiilden doğmuşsa, bu zamanaşımı uygulanır. Yani zarar görenin zararı ve zarar veren tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl içinde; zarar ve zarar veren tazminat yükümlüsü 2 yıl geçtikten sonra öğrenildiyse, kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıl içindemanevi tazminat davası açılabilmektedir. Fakat bu tazminat istemine sebep olan trafik kazası, ceza kanunlarında daha uzun bir zamanaşımı süresini öngören cezayı gerektiren fiilden dolayı doğmuş ise, ceza kanunlarında belirtilen bu zamanaşımı süresi uygulanacaktır.
Karayolları Trafik Kanunu Madde 109/2’ye göre ise, ‘Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğar ve ceza kanunu bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörmüş bulunursa, bu süre, maddi tazminat talepleri için de uygulanır.
Uzamış zamanaşımı için, 2 şart gereklidir;
Cezayı gerektiren bir fiil olmalıdır,
Bu fiil için ceza kanunlarının öngördüğü zamanaşımı süresi daha uzun olmalıdır.
Belirtmek gerekir ki, ceza zamanaşımı süresinin uygulanması için bu iki şartın olması yeterlidir, ayrıca suçun kovuşturulmasına veya bir mahkumiyet kararına ihtiyaç yoktur. (Yargıtay 4.Hukuk Dairesi 04.12.2008 E. 2008/13761 – K. 2008/15023)
Trafik Kazası Tazminat Davası için esas alınabilecek uzamış zamanaşımı süreleri Türk Ceza Kanunu Madde 85 ve Madde 89’da belirtilmek suretiyle açıklanmıştır:
Bir veya birden fazla ölü varsa 15 yıl(TCK m.85, TCK m.66/d),
Bir veya birden fazla yaralı varsa 8 yıl (TCK m.89, TCK m.66/e) (Burada 8 yıllık bir zamanaşımı süresi söz konusu olduğu için, ceza zamanaşımı süresi daha uzun olmadığından 10 yıllık süre uygulanacaktır.)
Ölümlerin yanı sıra yaralılar da varsa, kazayı yapan kişiye uygulanacak cezanın üst sınırı beş yıldan fazla olduğundan, ayrım yapılmaksızın aynı olayda ölen veya yaralananların tümü için dava zamanaşımı15 yıl olacaktır.
TRAFİK KAZASI TAZMİNAT DAVASINI KİMLER AÇABİLİR?
Trafik Kazası Tazminat Davasını açabilecek kişi esasen, kaza neticesinde yaralanmış olan kişidir.
Bu kişi yaralandığı için gündelik yaşantısına devam edemiyorsa, maddi ve manevi tazminat davası açabilir. Kaza sebebiyle yaralanan kişi, kazadan ötürü vücudunda sürekli zayıflık meydana geliyorsa maddi; trafik kazasındaki zarardan ötürü meydana gelen duygusal çöküntüsü de manevi tazminat davasına konu edebilmektedir.
Trafik Kazası Tazminat Davası, haksız bir fiil olmasından dolayı hem maddi hem de manevi olarak ileri sürülebilmektedir.
Kaza neticesinde ölüm, yaralanma veya malvarlığında hasar meydana gelmişse, araç sürücüsü dışındaki kişilerin de sorumlulukları ortaya çıkmaktadır:
Araç Sürücüsü: Borçlar Kanununun 49’uncu maddesinin birinci fıkrasına göre haksız fiilin meydana gelmesinden ötürü doğan zararı gidermekle yükümlüdür.
Araç Sahibi:Karayolları Trafik Kanunu 3’üncü maddesine göre aracın sahibi, aynı zamanda onun işletenidir. Araç sahibinin trafik kazasıdan doğan tazminat davalarındaki sorumluluğu Karayolları Trafik Kanunu 85’inci maddesinin birinci fıkrasında açıkça ifade edilmektedir.
Aracın İşleteni:Yukarıda da belirttiğimiz üzere, aracın sahibi aynı zamanda işletenidir. Dolayısıyla aracın sahibine ve aracın işletenine karşı maddi ve/veya manevi tazminat davası açılabilecektir.
Sigorta Şirketi: Karayolları Trafik Kanununun 91’inci maddesine göre, ‘İşletenlerin, 85’inci maddenin birinci fıkrasına göre olan sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere mali sorumluluk sigortasıyaptırmaları zorunludur.’ Dolayısıyla herhangi bir ölümlü veya yaralanmalı trafik kazası durumunda bu sigortanın varlığından dolayı, sigorta şirketlerinin de sorumluluk payı olacaktır. Trafik kazası yapan aracın/araçların sigortası olmadığı durumlarda belirli şartlar dahilinde, güvence hesabından talep edilebilecektir.
Yukarıda sayılan bu kişiler, trafik kazası tazminat davasında müteselsil sorumludurlar. Yani zarar gören kişi, bu kişilerden birine, birkaçına veya hepsine birlikte tazminat davası açabilir. Gerek Karayolları Trafik Kanununun 88’inci maddesinde gerekse Borçlar Kanununun 61’inci maddesinde bu hüküm açıkça olarak ifade edilmiştir.
Trafik Kazası Tazminat Davası
TRAFİK KAZASI TAZMİNAT DAVASI GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME (Nerede, Hangi Mahkemede Trafik Kazası Tazminat Davası Açabilirsiniz?)
Görevli Mahkeme (Hangi Mahkemelerde) :
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 2’nci maddesinin birinci fıkrasında göre, maddi ve manevi tazminat davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir.
Bu tazminat davası, trafik sigortası yapan sigorta şirketine karşı açılacak ise Türk Ticaret Kanununun 5’inci maddesine göre görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemeleridir.
Yetkili Mahkeme (Nerede) :
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 6’ncı maddesinde belirtilen genel yetki kuralına göre, genel yetkili mahkeme‘davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir.’Davalı birden fazla ise, yine aynı kanunun 7’inci maddesine göre, ‘davalılardan birinin yerleşim yeri mahkemesinde’ trafik kazası tazminat davası açılabilir.
Trafik kazası tazminat davası haksız fiilden doğan dava türü olduğundan dolayı bu davalar, aynı kanunun 16’ncı maddesine göre ‘haksız fiilin işlendiği veya zararın meydana geldiği yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer ya da zarar görenin yerleşim yeri mahkemesinde’ de açılabilmektedir.
Bilhassa Karayolları Trafik Kanununun 110’uncu maddesinin ikinci fıkrasına göre, ‘motorlu araç kazalarından dolayı hukuki sorumluluğa ilişkin davalar, sigortacının merkez veya şubesinin veya sigorta sözleşmesini yapan acentenin bulunduğu yer mahkemelerinden birinde açılabileceği gibi kazanın vuku bulduğu yer mahkemesinde de açılabilir.’
Belirtmek gerekir ki, yetki konusunda seçimlik hakkınız mevcuttur. İlgili kanunlarda belirtilen, az önce de ifade ettiğimiz yerlerden birinde maddi ve/veya manevi tazminat davalarınızı açabilirsiniz.ÖLÜMLÜ TRAFİK KAZALARINDA NELER TALEP EDİLEBİLİR?
Ölümlü trafik kazası meydana geldikten sonra, kazada zarar görenin yakınları tarafından maddi ve manevi tazminat davası açılabilmektedir. Borçlar Kanununun 53’üncü maddesi gereğince ölümlü trafik kazası neticesinde açılacak maddi ve/veya manevi tazminat davasında talep edebilecekleriniz aşağıda ifade edilmiştir:
a) Manevi Tazminata Konu Edilebilecekler
Trafik kazası neticesinde ölenin yakınları (ana, baba, eş, çocuk vs.) , duydukları derin üzüntüden ötürü manevi tazminat davası açma hakkına da sahiptirler.
Ölümlü trafik kazası neticesinde açılacak manevi tazminat davasında talep edilebilecekler ise Borçlar Kanununun 53’üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında belirtilmiştir:
Cenaze giderleri,
Ölüm hemen gerçekleşmemişsetedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.
Destekten Yoksun Kalma Tazminatı
Bir maddi tazminat türüdür.
Trafik kazası sebebiyle ölen kişinin yakınları (ana, baba, eş, çocuk vs.) destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilirler.
Trafik kazasında vefat edenin sağ iken desteklediği kişiler, destekten yoksun kalma tazminatı talep edebileceklerdir.
YARALANMALI TRAFİK KAZALARINDA NELER TALEP EDİLEBİLİR?
Yaralanan kişi, yukarıda belirttiğimiz kişilere karşı tazminat davası açabilir.
Belirtmek gerekir ki, yaralanan kişinin yakınları maddi tazminat davası açamazlar. Yaralanan kişinin yakınları, yalnızca duydukları üzüntüden ötürü manevi tazminat davası açabilirler.
Kazada yaralanan kişinin yakınlarının bu kaza sebepli açacağı manevi tazminat davası ile talep edebilecekleri hak ve masraflar şu şekilde belirtilebilir:
Tüm tedavi giderleri,
Kazanç kaybı yani kaza yaşanmamış olsaydı, kişinin kazanacağı para,
Trafik kazası sonrasında kişide oluşacak, oluşmuş hasarlar eğer çalışma gücünde bir eksiklik veya kayıp meydana getirecekse, bu konuda ortaya çıkan kayıplar,
Kişinin ekonomik geleceğinin sarsılmasından doğan kayıplar.
TRAFİK KAZALARINDA TAZMİNAT HESAPLAMASI VE MİKTARI
Trafik kazası tazminat davasında tazminat hesaplamasında belli kriterlerin dikkate alınması gerekir. Bu kriterler;
Kusur,
Yaş,
Gelir,
Maluliyet Oranıolarak ifade edilebilir.
SIKÇA SORULAN SORULAR
Trafik kazası tazminat davalarında arabuluculuk başvurusu zorunlu mudur?
Genel olarak zorunlu değildir.Ama sigorta şirketine karşı sigorta poliçesi kapsamında bir trafik kazası tazminat davası açılması hedefleniyorsa arabuluculuk, Türk Ticaret Kanunu 5’inci maddesinin A bendi gereğince zorunlu kılınmaktadır.
Yazımızın ‘destekten yoksun kalma tazminatı’ başlığında da daha önce belirttiğimiz gibi, trafik kazası sebebiyle ölen kişinin yakınları (ana, baba, eş, çocuk vs.) destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilirler. Bu konu ile ilgili Yargıtay’ın olumlu kararları mevcuttur. (Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu E:2016/5, K:2018/6 ve 22.06.20/18 tarihli kararı)
Trafik kazası sonucu ölen kişinin resmi evlilik bağı bulunmayan birlikteliği, destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilir mi?
Evet, edebilir. Yargıtay bu konuyla ilgili olumlu kararları mevcuttur. ‘… davacılardan S. İle ölen destek arasında resmi bir evliliğin bulunmadığı, … Yerleşmiş yargı kararları gereğince resmi evlilik bulunmasa bile geleneğe göre destek ile evli bulunan eşin de ölenin desteğinden yoksun kaldığı ve tazminatı isteyebileceği kabul edilegelmektedir.’ şeklinde ifade etmek suretiyle bu kararı özetleyebiliriz. (Yargıtay 4.Hukuk Dairesi 14.05.2003, E.2003/1595 – K.2003/6276)
Trafik kazasında vefat eden kişinin mirasçılarının mirası reddetmesinin, destekten yoksun kalma tazminatı istemesine bir etkisi olur mu?
Hayır, mirasın reddedilmiş olması destekten yoksun kalma tazminatı istemine bir engel teşkil etmez. Bu konuda Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun ‘…Sonuç olarak, destekten yoksun kalma tazminatı nitelik itibariyle bağımsız bir hak olup; ölen kimse ile davacı arasında kanuni veya akdi bir bakım yükümlülüğü, mirasçılık ya da akrabalık ilişkisi bulunması gerekmediğinden; mirasın reddedilmiş olması, destekten yoksun kalma davasının açılmasına ve incelenip hasıl olacak sonuç uyarınca esasına ilişkin karar verilmesine engel, yasal bir neden değildir.’ Denilmek suretiyle kararı vardır. Ayrıca Yargıtay’ın bu durumla ilgili birden çok aynı yönde kararı da mevcuttur. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu.18.04.2007, E. 2007/4-222 – K. 2007/222)
Trafik kazasında vefat eden kişinin, destekte bulunduğu kişilerin, hak ettikleri destek tazminatına, herhangi bir borç nedeniyle haciz konulabilir mi?
Hayır, destekten yoksun kalma tazminatına ve buna ek olarak ölüm ve cismani zararlar sebebiyle herhangi bir borç sebebiyle haciz konulamaz.
İcra ve İflas Kanununun 82’nci maddesinin on birinci fıkrasında ‘Vücut veya sıhhat üzerine ika edilen zararlar için tazminat olarak mutazarrırın kendisine veya ailesine toptan veya irat şeklinde verilen veya verilmesi lazım gelen paralar haczedilemez.’ denilmek
suretiyle bu durumu açıklamaktadır.
Sigortalar, hangi durumlarda rücu ederler?
Sürücü alkollüyse, ehliyetsizse veya kasten kazaya sebebiyet vermiş ise sigorta şirketi bu gibi durumlarda aracın sürücüsüne rücu hakkına sahip olabilir.
