TİCARİ UYUŞMAZLIKLARDA ARABULUCULUK
Arabuluculuk, tarafların mahkeme dışında uyuşmazlık konusu hakkında başvurabileceği alternatif bir çözüm yoludur.
Arabuluculuk Kanunu’nun 2.maddesinin 1/b bendinde, arabuluculuk “Sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren, onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak için aralarında iletişim sürecinin kurulmasını gerçekleştiren, tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması hâlinde çözüm önerisi de getirebilen, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ve ihtiyarî olarak yürütülen uyuşmazlık çözüm yöntemi…” şeklinde tanımlanmıştır.
Taraflar arasındaki uyuşmazlığı gidermek amacıyla tarafsız üçüncü bir kişi olan arabulucu, süreci yönetir. Bu yöntem ile söz konusu uyuşmazlık pratik ve hızlı bir şekilde çözüme ulaşır. Bu yöntem kural olarak tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği uyuşmazlıklarda uygulanabilir.
Arabulucu, T.C. vatandaşlığına sahip, tam ehliyeti olan, hukuk mezunu ve mesleğinde en az beş yıllık deneyimi bulunan, arabulucu olmak için gerekli eğitimi almış kişidir. Daire Başkanlığı’na sicil kaydı için başvuru yapmaları gerekmektedir. Taraflardan birinin formu doldurarak başvurması üzerine daire başkanlığı tarafından dosyaya bir arabulucu atanır.
İradi olma, Eşitlik Gizlilik, Beyan ve Belgelerin Kullanılamaması hakim temel ilkelerdir.
Taraflar, arabulucuya başvurmak, süreci devam ettirmek, sonuçlandırmak veya bu süreçten vazgeçmek konusunda serbesttirler, dolayısıyla tarafların iradesine bağlıdır.
Taraflar, gerek arabulucuya başvururken gerekse tüm süreç boyunca eşit haklara sahiptirler. Eşitlik ilkesi gereği, arabulucu, taraflar arasında eşitliği gözetmekle yükümlüdür.
Gizlilik ilkesi çerçevesinde, aksi kararlaştırılmadıkça arabulucu kendisine sunulan veya diğer bir şekilde elde ettiği bilgi ve belgeler ile diğer kayıtları gizli tutmakla yükümlüdür. Tarafların arabuluculuk görüşmelerindeki beyanları ifşa etmeme yükümlülüğü bulunmaktadır. Aksi takdirde cezai yaptırımı bulunmaktadır.
Beyan ve Belgelerin Kullanılamaması ilkesi gereğince, Taraflar, arabulucu veya arabuluculuğa katılanlar da dâhil üçüncü bir kişi, uyuşmazlıkla ilgili olarak hukuk davası açıldığında yahut tahkim yoluna başvurulduğunda, aşağıdaki beyan veya belgeleri delil olarak ileri süremez ve bunlar hakkında tanıklık yapamaz:
- a) Toplantı tarafları tarafından yapılan toplantı daveti veya bir tarafın toplantıya katılma isteği.
- b) Arabuluculunun gözetiminde uyuşmazlık konusunda uzlaşılmasıiçin taraflarca ileri sürülen görüşler ve teklifler.
- c) Arabuluculuk sürecisırasında, tarafların öne sürdüğü öneriler veya herhangi bir vakıa veya iddianın kabulü.
ç) Sadece arabuluculuk faaliyetleri çerçevesinde hazırlanan belgeler.
DAVA DETAYLARI
Genellikle dava yoluna başvurulmadan önce tercih edilen bir çözüm yolu olduğunda akla dava zamanaşımı süresi gelmektedir. Arabuluculuk Kanunu’nun 16/2. maddesine göre, Arabuluculuk sürecinin başlamasından sona ermesine kadar geçirilen süre, zamanaşımı ve hak düşürücü sürelerin hesaplanmasında dikkate alınmaz.
Zorunlu ve ihtiyari olmak üzere ikiye ayrılır. İhtiyari arabuluculuk, tarafların bir arabulucuya gitme zorunluluğu olmadığı halde uyuşmazlığın çözümü için dava açmadan önce arabulucuya başvurmayı tercih etmesidir.
Zorunlu arabuluculuk ise bir dava şartıdır, yani söz konusu uyuşmazlığı gidermek amacıyla dava açmadan önce başvurm aları gerekmektedir. Aksi halde, mahkemece dava, usulden reddedilir.
Dava şartı olan arabuluculukta, taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle toplantının sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur
Ticari dava niteliğindeki bazı taleplerde arabuluculuğa başvurmak TTK M.5 gereği zorunlu hale getirilmiştir.
“MADDE 5/A- (1) Bu Kanunun 4’üncü maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.
(2) Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren altı hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hâllerde arabulucu tarafından en fazla iki hafta uzatılabilir”
Maddeye göre dava şartı niteliğinde olması için öncelikle uyuşmazlığın bir miktar para ödenmesi talebinden kaynaklanmalıdır.
Bu noktada akla gelen soru hangi uyuşmazlıkların ticari dava sayılıp sayılmayacağı ve hangi ticari davalarda arabuluculuk dava şartı görüneceğidir. TTK 4/1.maddesi ticari dava ve ticari nitelikteki çekişmesiz yargı kounularını düzenlemiştir. Çekişmesiz yargı konuları dava şartı arabuluculuk kapsamında değildir. Tüm ticari davalarda arabuluculuk zorunlu olmadığından ticari davalar arasında ayrım yapılması gerekmektedir. Yine TTK’nın 4.maddesine göre ticari davaları, mutlak ve nispi olarak değerlendirilebilmektedir. Buna göre her iki tarafın ticari işletmesi ile ilgili konulardan doğan uyuşmazlıklar nispi ticari dava kapsamına girmektedir. Mutlak ticari davalar ise tarafların tacir olup olmadığına bakılmaksızın ve tarafların ticari işletmesi ise ilgili olup olmadığı gözetmeksizin ticaret kanunun 4.maddesinde bent halinde sayılan uyuşmazlıklardan doğan davalardır.
Örneklendirmek gerekirse, asliye ticaret mahkemesinin görevli olduğu gemi ticaretinden doğan davalarda, bankacılık ve finanstan doğan davalarda, haksız rekabetten doğan maddi (manevi tazminat maddi tazminat ile birlikte talep ediliyor ise manevi tazminatı da kapsar) tazminat davalarında, sigorta hukukundan kaynaklanan maddi tazminat davalarında arabuluculuk, dava şartı niteliğindedir.
Aynı maddenin ikinci bendine göre arabuluculuk sürecinin altı hafta içerisinde sonuçlandırılması gerekmektedir. Ek olarak en fazla iki hafta daha uzatılabilir.
Diğer yazılarımıza göz atmak için buradaki linke tıklayabilirsiniz.
Av. Bahadır Gökhan Kaya
Av. Dicle Göktaş
Sosyal Medyada Bizi Takip etmeyi unutmayın.
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
https://twitter.com/kapital_hukuk
https://www.instagram.com/kapitalhukuk/
https://tr.linkedin.com/company/kapi%CC%87tal-hukuk
