PANDEMİ SÜRECİNDE TÜKETİCİNİN YAŞADIĞI SORUNLAR
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 11 Mart 2020 tarihinde pandemi olarak ilan edilen Covid-19, tüm dünyada pek çok alanda hayatımızı telafisi güç şekilde etkilemiştir. Ülkemizde de etkisini gösteren ve hayatımızda zorunlu veya ihtiyari olarak birtakım kısıtlamalara yol açan pandemi süreci, tüketicinin haklarını aramasında da pek çok sorunla karşılamasına sebep olmaktadır. Bu yazıda, İzmir’de bulunan avukatlık büromuz sorunların hukuki çözümünü sizlerle paylaşacaktır.
Pandemide Tüketici
Mesafeli Satışlarda Yaşanan Sorunlar
Yaşanan kısmi yasaklar ve mekanların kapanması gibi hususlar insanların eskisine nazaran daha çok online alışveriş yapmasına sebep olmaktadır. Kimileri zorunlu olarak evden çıkmaması gerektiği için kimileri ise online alışverişi daha sağlıklı ve güvenli bulduğu için bu yolu tercih etmektedir. Bu tür online alışverişlerde satıcıların da pandemiden önceki döneme göre daha yoğun olduğu ortadadır. Böyle bir yoğunluk içerisinde eksik ürün gönderilmesi, yanlış ürün gönderilmesi gibi hususlar tüketicinin sık karşılaştığı sorunlar olarak dikkat çekmektedir.
İnternet üzerinden yapılan ve mesafeli sözleşmeler olarak anılan bu tür işlemlerde tüketici; sözleşmenin kurulmasından önce, mal veya hizmete dair hususlarda satıcı ya da sağlayıcı tarafından bilgilendirilmelidir. Satıcı veya sağlayıcı ile tüketici eş zamanlı olarak fiziken bir araya gelmediği için mal veya hizmeti satın alan kişinin neyi satın aldığı, ne gibi hak ve yükümlülükleri olduğundan haberdar olması gerekir. Malın veya hizmetin belirtilen nitelikleri taşımaması halinde bilindiği üzere satın alan kişinin 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeden ve cezai şart ödemeden sözleşmeden cayma hakkı saklıdır.
Özel Okul Ücretleri ve Yurt Ücreti Ödemeleri
Sorunlar sebebiyle mağduriyetlerin yaşandığı bir başka husus ise özel okul ücretleri, yurt ücretleri iadeleri olmuştur. Yurt genelinde ve İzmir özelinde okulların uzaktan eğitime geçmesi ve 2020-2021 eğitim öğretim döneminde öğrencilerin okullarına gidememesi sebebiyle ücretleri peşin ödenen eğitim ödemeleri büyük mağduriyetlere yol açmıştır. Bu mağduriyetlerini gidermek isteyenler bulundukları ilde bulunan bir avukat eşliğinde yazılı talepte bulunmalı ve ilgili kurum ve kuruluşlara yazılı başvuru yapmalıdır. Online alışveriş gibi hususlarda tüketicinin mağduriyetlerine kendi başına çözüm bulabilmesi nispeten daha mümkün iken yukarıda bahsedilen özel okul ücreti iadesi ve yurt ücreti iadesi gibi hususlarda alanında uzman bir avukattan destek almak adeta zorunluluk haline gelmektedir.
Paket Tur Tatil Sözleşmeleri
Pandeminin getirdiği kısıtlamalar ve tüketicilerin sağlıklarını tehlikeye atmamak istememeleri sebebiyle yaşanan mağduriyetlere bir de paket tur sözleşmeleri eklenmiştir. Tur şirketleri aracılığıyla tatil yapmayı tercih eden ya da erken rezervasyon imkanından faydalanmak isteyen kişiler, pandemi sebebiyle iptal ettikleri tatil planlarının ücret iadesini alma konusunda güçlüklerle karşılaşmaktadır. Yatırmış oldukları paraların iadesini alamayan vatandaşlar çoğunlukla karşılarında bir muhatap dahi bulmakta zorlanmıştır.
Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’un 51/6 hükmüne göre, “Tüketici, kendisinden kaynaklanmayan nedenlerle paket tur sözleşmesinin esaslı unsurlarından birisinin değişmesi veya turun başlamadan önce iptal edilmesi hallerinde bu değişikliği veya paket tur düzenleyicisi tarafından sunulan alternatif bir turu kabul edebileceği gibi sözleşmeden dönme hakkına da sahiptir. Sözleşmeden dönülmesi halinde paket tur düzenleyicisi veya aracısının, dönme bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren tüketicinin ödemiş olduğu tüm bedeli herhangi bir kesinti yapmaksızın derhal iade etmesi zorunludur.”
Yukarıdaki bahse konu hüküm uyarınca, önceden ödenen tatil bedelinin iadesi mümkün kılınmaktadır. Ancak burada unutulmamalıdır ki, tüketiciden kaynaklanmayan nedenlerle önceden imzalanmış olan sözleşmede esaslı unsurlardan birinin değişmesi gereklidir. Covid-19 salgınının da iade için haklı bir sebep oluşturduğu ortadadır.
Böyle bir mağduriyetle karşılaştığında tatilin başlangıç tarihinden önce tur şirketine bir ihtarname gönderilmeli, sözleşmeden dönüldüğü iletilmeli ve yatırılmış olan bedelin iadesi istenmelidir. Muhatap şirketin parayı ödememesi halinde şirkete karşı icra takibi yapılabilir ya da sınırına göre hakem heyeti veya mahkemeye başvurulabilir. Daha önce paket tur tatil sözleşmeleri bedel iadesine ilişkin başlatmış olduğu hukuki süreci müvekkillerinin lehine sonuçlandıran ve İzmir’de bulunan avukatlık büromuz ile başvuru süreci yürütülebilmektedir.
2021 yıl için tatil bedeli 7 bin 550TL’nin altındaysa ilçe hakem heyetine, büyükşehir statüsü olan illerde 7 bin 550 TL ile 11 bin 330 TL arasındaki uyuşmazlıklarda il hakem heyetine, 11 bin 330 TL’den yüksekse tüketici mahkemesine başvuru yapılmalıdır.
TKHK’nun 51. Maddesinde açıkça düzenlendiği üzere, kişinin ödemiş olduğu bedel kendisine hemen ödenmek zorundadır ve bu bedel kesintisiz olarak ödenmelidir. Muhatap şirketin bedel iadesini geciktirmek gibi bir şansı yoktur. Böylelikle pandemi sürecinde mağduriyet yaşayan tüketicilerin hakları da TKHK çerçevesinde koruma altına alınmıştır. Bunun sonuçlarının gözle görülür bir şekilde alındığı ve artık şirketlerin bu tatil bedellerini geri ödemeye başladığı da gözlenmektedir.
Tüketici Hakem Heyetine Başvuru
Vatandaşlar yaşadıkları bu mağduriyetleri şahsen veya avukatları aracılığıyla; elden ya da posta yoluyla gönderecekleri dilekçe ile ya da elektronik ortamda e-Devlet kapısı üzerinden Tüketici Bilgi Sistemi (TÜBİS) ile hakem heyetlerine başvuruda bulunabilir. Unutulmamalıdır ki; bu başvurularının tümünde taleplerin ve gerekçelerin hukuki bir zemine dayandırılması önem teşkil etmektedir. Telafisi zor durumlara sebebiyet vermemek için öncelikle avukat yardımı alınması ve mümkünse avukat aracılığıyla sürecin takip edilmesini tavsiye ederiz. İzmir’de bulunan avukatlık büromuz da yaşanan sorunların hukuki çözümü için gerekli avukatlık ve hukuki danışmanlık desteği vermektedir.
Pandemi döneminde yaşanan diğer hukuki sorunlara dair yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Av. Harun Ümit EREN
