Muvazaa Nedir?
Bir hukuki ilişkide tarafların üçüncü kişileri aldatmak amacıyla gerçek iradeleriyle uyuşmayan ve kendi aralarında hüküm ve sonuç doğurmayan gizli bir anlaşma yapmalarına muvazaa denir. Muvazaaya örnek olarak hacizden kaçmak amacıyla kişinin evini, arabasını birine satmış göstermesi verilebilir. Bu örnekte tarafların iradesi evin veya arabanın satışı olmayıp taraflar arasında gerçek bir satış işlemi gerçekleşmez. Amaç, devletten mal kaçırmaktır.
3 çeşit muvazaadan söz etmek mümkündür:
1. Mutlak muvazaa: Gerçekte yapılmayacak bir işlemin yapılmış gösterilmesidir. Gizli işlem ve görünürdeki işlem olmak üzere iki işlem mevcuttur. Buna örnek olarak icra takibinden kaçınmak amacıyla taşınmazını arkadaşına satmış gibi gösteren birini örnek verebiliriz.
2. Nispi muvazaa: Bu tür muvazaalarda gerçekte yapılacak bir işlem vardır ama başka bir türde yapılmış gibi gösterilir. Buna örnek olarak bağışlama niyetiyle yapılan fakat satış gösterilen bir işlemi verebiliriz.
3. Kısmi muvazaa: Yapılan işlemin bir bölümünün farklı gösterilmesidir. Örneğin, daha düşük vergi ödemek için satış tutarının düşük gösterilmesi.
Muris Muvazaası Nedir?
Saklı paylı mirasçıların tenkis davasını önlemek isteyen kişilerin başvurduğu bir durum olan muris muvazaasında yapılan ivazsız kazandırmalar satış gibi gösterilir. Muris muvazaası, bir kişinin sahip olduğu mal varlığını gizlemek veya mirasçılardan kaçınmak amacıyla ölümünden önce sahte bir irade beyanı düzenlemesi anlamına gelir ve hukuki olarak geçersiz kabul edilir. Miras bırakanın malvarlığından yaptığı satışlar karşılığı terekeye para olarak girmiş sayıldığından kanunumuzda satış sözleşmesiyle yapılan tasarruflar tenkise tabi tutulmazlar.
Uygulamada sıklıkla karşılaşılan bir durum mirasbırakanın bağışlamak istediği taşınmazı tapuda satmış gibi göstermesidir. Bu gibi durumlarda satış sözleşmesinin muvazaalı olduğu ispatlandığında, satış muvazaa sebebiyle; gizlenmek istenen bağışlama ise tapu sicilinde resmi şekilde yapılmadığından şekle aykırılıktan dolayı geçersiz olur. Yani her iki kazandırma da geçerli sebebe dayanmadığından tapudaki tescil baştan itibaren yolsuz ve mülkiyet mirasbırakandan hiç çıkmamış sayılacaktır. Bu durumda işleme konu olan taşınmaz terekede sayılacağından tenkise gerek olmayacak, mirasçılar TMK 1025 gereğince yolsuz tescilin düzeltilmesi davası açacaklardır. Böylece tüm taşınmaz mirasçılara kalacak, saklı paylı olmayan mirasçılar da bu davayı açabileceklerdir.
Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları ışığında muris muvazaası
Muris muvazaasını açıklamak için konu hakkında verilen iki önemli Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararına değinmek gerekmektedir.
1.4.1974 tarihli YİBK göre, muvazaayı saklı paylı olsun olmasın her mirasçı tek başına ileri sürebilir ve tapu sicilinin düzeltilmesini isteyebilir. Bu düzeltme sadece davayı açan mirasçının miras payı kadar yapılacaktır. Mirasçılar muvazaalı durumu senede dayanma zorunluluğu olmadan her türlü delille ispat edebileceklerdir.
22.5.1987 tarihli YİBK göre, saklı paylı mirasçılar muvazaa ve şekle aykırılık sebebiyle tapu sicilinin düzeltilmesi talebiyle birlikte tenkis talebini aynı davada terditli olarak ileri sürebileceklerdir. Hatta karar ile bu iki talebin aynı mirasçı tarafından ayrı davalarda serbestçe ileri sürülebileceği kabul edilmiştir. Yani mirasçı dava dilekçesinde önce tenkis ileri sürüp kabul edilmediği takdirde muvazaa sebebiyle tapu iptalini veya tersi bir şekilde ikisini talep edebileceği gibi önce taleplerden biri için dava açıp daha sonra bu davayı kazanıp kazanmamasından bağımsız olarak daha sonra muvazaa sebebiyle tapu iptali davası açabilecektir.
Avukat İzmir olarak, hukuki konularda size rehberlik etmek ve sorularınıza cevap vermek için buradayız. Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz.
Av.Bahadır Gökhan Kaya
Stj.Av.Çağla Ersungur
Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
https://twitter.com/kapital_hukuk
https://www.instagram.com/kapitalhukuk/
https://tr.linkedin.com/company/kapi%CC%87tal-hukuk
