MAL REJİMİ NEDİR?

Türk Hukukunda Mal Rejimi Nedir? 

Mal rejimi sözleşmesi ve mal rejimi davası

Mal rejimi, evlilik birliği süresinde eşlerin malvarlıkları değerleri üzerinde ne şekilde tasarrufta bulunabileceklerini ve evlilik birliği sona erdiğinde boşanma aşamasında eşlerin malvarlıklarının nasıl tasfiye edileceğini belirler. Mal rejimleri iki tür ayrıma tutulabilir.

Yasal mal rejimi, Kanun Koyucu tarafından belirlenen, eşlerin seçmiş sayıldıkları, kanunda öngörülen başka bir rejimi seçmedikleri sürece evliliklerinde uygulanacak rejimdir. Türk Medeni Kanunu’na göre yasal mal rejimi, edinilmiş mallara katılmadır.

Sözleşmesel mal rejimi, kanunun öngördüğü sınırlamalar içerisinde eşlerin rejim sözleşmesi ile belirledikleri rejimdir. Kural olarak eşler her zaman evliliklerine uygulanacak rejimi değiştirebilirler.

Olağan mal rejimi, edinilmiş mallara katılma rejimi, paylaşmalı mal ayrılığı, mal ortaklığı, mal ayrılığı rejimidir.

Olağanüstü mal rejimi ise, kanunun öngördüğü hallerde mal ayrılığı rejiminin doğrudan kanun tarafından veya hakim kararına dayalı olarak ve en azından eşlerden birisinin iradesine karşı olarak mal rejimi olarak belirlendiği durumlardır.

 

 

 

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen mal rejimleri nelerdir?

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen yasal rejim, edinilmiş mallara katılmadır. 743 sayılı önceki Türk Kanunu Medenisi’nde yasal mal rejimi mal ayrılığı idi. Bu sebeple 4721 sayılı yeni kanunumuzun yürürlüğe girdiği 01.01.2002’den sonra evlenmiş eşler arasında yasal rejim olarak edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanırken bu tarihten önce evlenmiş eşler arasında eski medeni kanunumuzda geçerli olan mal ayrılığı rejimi uygulanacaktır.

1. Edinilmiş mallara katılma:

Edinilmiş mallara katılmada birbirinden bağımsız farklı iki malvarlığı mevcuttur. Bunlar karının ve kocanın mallarıdır. Bu iki ayrı malvarlığı da kendi içlerinde edinilmiş mallar ve kişisel mallar olarak ikiye ayrılırlar. Eşlerin kişisel malı olarak nitelendirilmeyen tüm malvarlığı unsurları edinilmiş maldır. Kanuna göre edinilmiş mallar ve kişisel mallar şu şekilde düzenlenmiştir:

Kanunumuza göre edinilmiş mallar şunlardır:

Edinilmiş mal, her eşin mal rejiminin devamında karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir. Buna göre,

• Eşin çalışmasının karşılığı olan edimler
• SGK veya sosyal yardım kurumları veya personele yardım amacıyla kurulan sandık vb yaptığı ödemeler
• Eşin çalışma gücünü kaybetmesi sebebiyle kendisine ödenen tazminatlar
• Kişisel mallardan edinilen gelirler
• Edinilmiş malların yerine geçebilecek değerler edinilmiş mallardır.

Kanunumuza göre kişisel mallar şunlardır:

• Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşyalar
• Mal rejimi başladığında eşlerden birine ait olan veya bir eşin sonradan miras yoluyla veya herhangi bir karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri
• Eşin manevi tazminat alacakları
• Kişisel mal yerine geçen değerler

Sözleşme yoluyla edinilmiş ve kişisel mallar

Taraflar rejim sözleşmesiyle bir mesleğin icrası veya işletme faaliyetinden doğan edinilmiş mallara dahil olması gereken malvarlığı değerlerinin kişisel mal sayılmasını kararlaştırabilirler.

Aynı zamanda eşler mal rejimi sözleşmesiyle kişisel mallarından elde ettikleri gelirlerin edinilmiş mallara dahil olmayacağını kararlaştırmakta da özgürdürler.

Kanun Koyucu TMK madde 222’de iki adet karine(tersi ispat edilene kadar geçerli sayılan hukuki kural) getirerek tasfiye sürecindeki ispat sorunlarını çözmeyi hedeflemiştir.

“Madde 222- Belirli bir malın eşlerden birine ait olduğunu iddia eden kimse, iddiasını ispat etmekle yükümlüdür.

Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar onların paylı mülkiyetinde sayılır.

Bir eşin bütün malları, aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal kabul edilir.”

Edinilmiş mallara katılma rejiminde eşler kendi malvarlığı değerleri üzerinde kural olarak sınırsız hak sahibi olup yetkilerini kural olarak herhangi bir sınırlama olmaksızın kullanabilirler. Bu husus TMK madde 223/1’de belirtilmiştir. Eşlerin uyması gereken kısıtlama ise hükmün 2. Fıkrasında ifade edilmiştir. Buna göre “Aksine anlaşma olmadıkça, eşlerden biri diğerinin rızası olmadan paylı mülkiyet konusu maldaki payı üzerinde tasarrufta bulunamaz.”

Edinilmiş mallara katılma rejiminde eşlerden her biri üçüncü kişilere karşı kendi borçlarından dolayı bütün malvarlığıyla sorumludur. TMK madde 224’de düzenlenen sınırsız sorumluluk gereği edinilmiş mallara katılma rejimi eşlerin icra yolu ile takibine engel değildir, eşler arasındaki borçların muacceliyetine engel olmaz.

2. Mal ayrılığı:

Bu mal rejimi kanunda iki madde halinde düzenlenmiştir.

“A. Yönetim, yararlanma ve tasarruf

Madde 242- Mal ayrılığı rejiminde eşlerden her biri, yasal sınırlar içerisinde kendi malvarlığı üzerinde yönetim, yararlanma ve tasarruf haklarını korur.

1. Diğer hükümler

Madde 243- İspat, borçlardan sorumluluk ve paylı mülkün özgülenmesi konularında paylaşmalı mal ayrılığı rejimine ilişkin hükümler uygulanır.”

Bu rejimde karı ve kocanın ayrı malvarlıkları mevcuttur. Eşlerden her biri kendi borçlarından bütün malvarlığıyla sorumludur.

3. Paylaşmalı mal ayrılığı:

Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi kanunda 244 ve 255 maddeleri arasında düzenlenmiştir. Paylaşmalı mal ayrılığı rejiminde eşlerden her biri, yasal sınırlar içerisinde kendi malvarlığı üzerinde yönetim, yararlanma ve tasarruf haklarını korur. Eşlerden her biri, kendi borçlarından bütün malvarlığıyla sorumludur. Rejim, eşlerden birinin ölümü veya başka bir mal rejiminin kabulüyle sona erer. Mahkemece evliliğin iptal veya boşanma sebebiyle sona erdirilmesine veya mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesi hâllerinde de, mal rejimi dava tarihinden geçerli olmak üzere sona erer.

4. Mal ortaklığı:

Mal ortaklığı rejimi, ortaklık mallarını oluşturan malvarlığı unsurlarının kapsamına göre üçe ayrılmaktadır. Buna göre:

1. Genel mal ortaklığı (TMK madde 257): Ortalık malları eşlerin kanun gereğince kişisel mal sayılanlar dışındaki malları ile gelirlerini kapsar.
2. Edinilmiş mal ortaklığı (TMK madde 258/1-2): Eşler mal rejimi sözleşmesiyle sadece edinilmiş mallardan oluşan bir ortaklık kabul ettiklerinde söz konusu olur. Kişisel malların gelirleri bu ortaklığa dahildir.
3. Diğer mal ortaklığı (259/1-2): Eşlerin mal rejimi sözleşmesiyle belirli malvarlığı değerlerini veya türlerini, örneğin taşınmaz malları, bir meslek veya sanat icrası için kullandığı malları ortaklık dışında tutmuşlarsa bu mal rejimi söz konusu olur. Sözleşmede öngörülmedikçe bu malların gelirleri ortaklığa dahil değillerdir.

Mal ortaklığı rejiminde üç ayrı malvarlığı bulunmaktadır. Bunlar: karının kişisel malları, kocanın kişisel malları ve ortaklık mallarıdır. Ortaklık malları üzerinde elbirliği mülkiyetine dayalı hak sahipliği söz konusudur. Elbirliğiyle hak sahipliği, mal ortaklığı rejiminin kurulmasıyla kendiliğinden gerçekleşir. Bu sebeple ortaklık mallarına giren taşınmazlar bakımından tapu kütüğüne yapılacak tescil kurucu değil açıklayıcıdır. Kural olarak bir eşin kişisel malı olduğu kesin olarak ispatlanmadıkça tüm malvarlığı değerleri ortaklık malı sayılmaktadır.

 

Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz.

Av.Bahadır Gökhan Kaya

Stj.Av.Çağla Ersungur

Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
https://twitter.com/kapital_hukuk
https://www.instagram.com/kapitalhukuk/
https://tr.linkedin.com/company/kapi%CC%87tal-hukuk