İMAR PARA CEZASI
Ruhsatsız (kaçak), ruhsata aykırı ya da ruhsat eklerine ve projelere aykırı olarak yapılan yapılar sebebiyle yapı sahiplerine çok ciddi miktarlarda para cezası verildiği görülmektedir. İmar para cezası, inşaat veya kullanım izni gerektiren bir mülkün imar kanunlarına aykırı bir şekilde inşa edilmesi veya kullanılması durumunda uygulanan bir tür para cezasıdır. İmar mevzuatı hükümlerine aykırı taşınmazlara idare tarafından verilen para cezasına imar para cezası denilmektedir. İmar para cezaları 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42.maddesinde düzenlenmiştir.
İmar Para Cezası Kim Tarafından Verilir?
İmar para cezasına konu edilen taşınmaz belediye sınırları içerisinde olduğunda bu cezaları belediye encümeni vermektedir.
İmar para cezasına konu edilen taşınmazın belediye sınırları dışında olması halinde ise bu cezalar il özel idaresine bağlı belediye encümeni tarafından verilmektedir.
3194 sayılı kanuna göre imar para cezaları, aykırılığın tespitinden itibaren yetkili makam tarafından 10 gün içerisinde yapı tatil zaptının düzenlenmesi şeklinde tesis etmektedir.
İmar Para Cezası Kime Verilir?
3194 Sayılı İmar Kanunu’nun 42.maddesinin 2.fıkrasına göre, imar para cezası verilecek kişiler;
- Yapının Sahibi
- Yapı müteahhidi,
- Aykırılığı altı iş günü içerisinde idareye bildirmeyen fenni mesul
Ruhsatsız veya ruhsata aykırı yapılar sebebiyle verilen imar para cezasından yapılan en büyük hatalardan birisi yanlış kişiye para cezanın verilmesidir. İmar para cezası verilirken ceza verilmesi gereken kişinin doğru tespit edilmesi gerekmektedir. Yapı sahibinin her zaman taşınmaz maliki ile aynı kişi olmadığı dikakte alındığında ruhsatsız yapıyı yapan kişinin taşınmaz malikinden farklı bir kişi olması halinde “cezaların şahsiliği” ilkesine aykırılık meydana gelmiş olacaktır.
Bu tanımlardan yola çıkıldığı takdirde,
- Kat karşılığı inşaat sözleşmesiyle yapılan yapılarda ruhsata aykırı yapıyı yapan kişi yüklenici olduğundan malike imar para cezası verilemez. Arsa sahibi adıan verilen imar para cezası hukuka aykırıdır.
- Yapı ilk inşa edildikten sonra mevzuata aykırılıklar tespiti edilecek olursa yine aykırı yapıyı ilk inşa eden sorumlu olacaktır. Sonradan bağımsız bölüm satın alan kişilere imar para cezası verilmesi hukuka aykırıdır.
- Ruhsatsız yapıyı satın alan kişiye satın alma tarihinden önceki ayrılıklar sebebiyle imar para cezası verilemez.,
- Mirasçılara kendilerinin yapmadığı aykırılıklar için imar para cezası verilemez.
- Malik ile kiracı arasında kiracının yapacağı tadilatlardan herhangi bir şekilde malikin sorumlu olmayacağına dair açıkça bir sözleşme düzenlemesinin bulunduğu hallerde malik ruhsata aykırılıktan sorumlu olmayacaktır.
- Yapı üzerinde birden çok hissenin bulunması halinde para cezasının muhataplarının açık ve kesin bir şekilde belirtilmemesi hukuka aykırılık teşkil edecektir.
İmar Para Cezaları Neye Göre Belirlenir?
Para cezasının belirlenmesinde imara aykırılıktan etkilenen alanın hesaplanması oldukça önemlidir. Danıştay bir kararında, “ Usulüne uygun düzenlenmiş somut ayrıntılı ve gerekçeli tespitler içeren bir yapı tatil tutanağı düzenlenmediği sürece yıkım ve para cezasına ilişkin işlem tesis edilemez.” Demektedir. Burada dikkat çeken husus verilen cezanın hükmedilmesi için ayrıntılı bir gerekçenin zorunluluğu ve bu hususların dikkatlice tespit edildiğinin ortaya konmasıdır.
İmar Para Cezasının Hesaplanması
İmar para cezası hesaplanırken üç aşamalı bir hesaplama yöntemi öngörülmüştür. Buna göre,
1.Temel para cezası: 42.maddenin 2.fıkrasının (a) ve (b) bendine göre temel para cezası miktarı belirlenir.
2.Artırım sebepleri: Hesaplanan temel para cezası üzerinden 2.fıkranın (c) bendinin alt bentlerine göre artırıma gidilir.
3.İlave para cezası: 2.fıkranın (ç) bendine göre ilave para cezası eklenerek toplam para cezası belirlenir.
Temel para cezasının belirlenmesindeki ölçüt, yapı sınıfı ve grubu ile ruhsatsız veya ruhsata aykırı imalat alanı ve varsa aykırılıktan etkilenen alanın katılması suretiyle bulunacak alandır. Bahçe duvarı, kapı, pencere, dış cephe kaplaması gibi imalatlarda metrakere olarak hesaplama yapılamayacağı için burada temel ölçüt yapının maliyet bedelidir.
Danıştay’ın yerleşmiş kararlarına göre, temel para cezasının hatalı tespit edilmesi halinde artırım oranları uygulanarak belirlenen toplam para cezasının tamamının da iptal edilmesi gerekmektedir.temel para cezasının uygun olarak hesaplandığı ancak artırım sebebi veya sebeplerinin uygulanması koşullarının oluşmadığının tespit edilmesi halinde ise para cezasının tamamının değil sadece hukuka ayrılığı tespit edilen artırım sebebine isabet eden kısım yönünde kısmi iptaline karar verilmesi gerekmektedir.
Bunların yanında belirlenen para cezasına 2.fıkranın (ç) bendine göre ilave para cezası eklenmesi öngörülmüştür. Temel para cezasının belirlenip artırım sebeplerinin uygulanması sonra söz konusu para cezasının ilave para cezası eklenmesine karar verilmiştir. Böylelikle para cezasının çok ciddi oranda arttığı ortadadır. İlave para cezasının söz konusu cezaya eklenmesi durumunda ilave parar cezasına encümen kararında hiç yer verilmemesi hukuka aykırıdır.
Getirilen bu düzenlemeyle çok yüksek miktarlarda para cezasına hükmedildiği görülmektedir. Haksız ve hukuka aykırı olarak erilen bu para cezalarında hukuka aykırılığın ortadan kaldırılması için sürecin en baştan itibaren bir avukat aracılığıyla takibinin yapılması gerekmektedir.
Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz.
Av.Bahadır Gökhan Kaya
Av.Buse Ergün
Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
https://twitter.com/kapital_hukuk
https://www.instagram.com/kapitalhukuk/
https://tr.linkedin.com/company/kapi%CC%87tal-hukuk
