Davadan Feragat
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 307. maddesinde davadan feragat, “Feragat, davacının, talep sonucundan kısmen veya tamamen vazgeçmesidir.” şeklinde tanımlanmıştır.
Davadan Feragat Nasıl Gerçekleştirilir?
Feragat, tek taraflıdır ve bunun için karşı tarafın veya mahkemenin iznine gerek yoktur (HMK, m. 309/2).
Feragat, hüküm kesinleşinceye kadar her zaman yapılabilir (HMK, m. 310/1).
Davacı, vereceği bir dilekçeyle veya yargılama sırasında sözlü olarak beyanıyla davadan feragat edebilir. Davacının bu feragat beyanı tutanağa yazılır ve okunarak davacıya imza ettirilir.
Hükmün verilmesinden sonra davadan feragat edilmişse, taraflarca kanun yoluna başvurulmuş olsa dahi, dosya kanun yolu incelemesine gönderilmez ve ilk derece mahkemesi veya bölge adliye mahkemesince feragat doğrultusunda ek karar verilir (HMK, m. 310/2).
Dava açılmadan evvel davadan feragat edilemez. Davadan feragatin, davanın açılmasından itibaren hüküm kesinleşinceye kadar her zaman yapılabilmesi mümkün olduğu için, ilk derece mahkemesi yargılamasında, istinaf aşamasında veya temyiz aşamasında davadan feragat edilmesi mümkündür.
Avukatın davadan feragatte bulunabilmesi için, vekâletnamesinde açıkça bu konuda yetki sahibi olması gerekir. Zira HMK, m. 74/1 gereği, “Açıkça yetki verilmemiş ise vekil; … davadan veya kanun yollarından feragat edemez…”
Her türlü davadan feragat edilebilmesi kural olarak mümkündür. Ancak bazı davalardan feragat edilmesi mümkün değildir. Bu davalarda davacı, davadan feragat ettiğini bildirse bile hâkim davanın mahiyeti gereği davaya devam etmekle yükümlüdür.
Hâkimin hukuki sorumluluğuna ilişkin davalardan feragat edilemez. Yargıtay geçmiş yıllardaki bir kararında hâkimlere karşı açılan tazminat davalarının artık kamuya mal olduğu ve kamu yararı bulunduğu gerekçesiyle bu davalardan feragat edilse bile davaya devam edilmesinde davacının feragatinden daha üstün gördüğü kamu yararı nedeniyle hâkimin davaya bakmaya devam etmesi gerektiğine karar vermiştir.
Ortaklığın giderilmesi davalarından da feragat edilmesi mümkün değildir. Bunun sebebi bu davaların çift taraflı dava olmasıdır. Bunun sebebi bu tür davalarda yargılama sonucu hem davalı hem davacı lehine hüküm verilmesidir. Dolayısıyla taraf rollerinde bir karışma meydana gelmekte, yani karşılıklı taraflar hem davacı hem davalı sayılmaktadır. Dolayısıyla bu tür davalardan feragat edilebilmesi için davacının tek taraflı feragat beyanı yetmemektedir.
Davacı davasından tamamen feragat edebileceği gibi, kısmen de feragat edebilir. Kısmen feragat halinde, feragat edilen kısım (talep sonucu) için dava sona ererken, feragat edilmeyen kısım için davaya devam edilir.
HMK, m. 307’de düzenlenen ve inceleme konumuz olan davadan feragat, davacının talep sonucundan tamamen veya kısmen vazgeçmesini düzenlemiştir. Talep sonucundan feragat, herhangi bir usul işleminden (mesela, istinaf talebinden feragat) feragatten farklıdır.
Feragat, kesin hüküm gibi hukuki sonuç doğurur ve davacı feragatten dönemez. Feragat sebebiyle verilen karara karşı, sadece usul hukuku kurallarına aykırılık sebebiyle kanun yoluna başvurulabilir (Örneğin, davadan kısmen feragat edilmesine karşın hâkimin tam feragat edilmiş gibi karar vermesi, feragat sonucu hükmedilen yargılama giderlerinin istinaf edilmesi).
Bununla birlikte, irade bozukluğu hâllerinde (hata, hile, ikrah) feragatin geçersiz olduğu öne sürülerek iptali istenebilir. Davacı bu iptal talebini, ya görülmekte olan aynı davada, ya da açacağı ayrı bir davada ileri sürebilir.
Son olarak 2020 yılında Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 310. maddesinde yapılan değişiklerle beraber, davadan feragatin; hükmün verilmesinden sonra yapılması halinde, taraflarca kanun yoluna başvurulmuş olsa dahi, dosyanın kanun yolu incelemesine gönderilmeyeceği ve ilk derece veya bölge adliye mahkemesince feragat doğrultusunda ek karar verileceği,
Feragatin, dosyanın temyiz incelemesine gönderilmesinden sonra yapılması halinde ise, Yargıtay’ın temyiz incelemesi yapmaksızın feragat hususunda ek karar vermesi için dosyayı hükmü veren mahkemeye göndereceği düzenlemeleri kayıt altına alınmıştır.
Davadan Feragat Hâlinde Yargılama Giderleri
Feragat beyanında bulunan taraf, davada aleyhine hüküm verilmiş gibi yargılama giderlerini ödemeye mahkûm edilir. Feragat, talep sonucunun sadece bir kısmına ilişkin ise yargılama giderlerine mahkûmiyet, ona göre belirlenir (HMK, m. 312/1). Davadan feragat, muhakemenin ilk celsesinde vuku bulursa, karar ve ilam harcının üçte biri, daha sonra olursa üçte ikisi alınır (Harçlar Kanunu, m. 22/1).
Anlaşmazlık, feragat nedeniyle ön inceleme tutanağı imzalanıncaya kadar giderilirse, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi hükümleriyle belirlenen ücretlerin yarısına, ön inceleme tutanağı imzalandıktan sonra giderilirse tamamına hükmolunur (Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi, m. 6).
Sulh
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 313-315. maddeleri arasında düzenlenen sulh, derdest bir davanın taraflarının, karşılıklı “anlaşma” ile dava konusu uyuşmazlığa son vermeleridir.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 313. maddesinin 1’inci fıkrasında sulh,
“Sulh, görülmekte olan bir davada, tarafların aralarındaki uyuşmazlığı kısmen veya tamamen sona erdirmek amacıyla, mahkeme huzurunda yapmış oldukları bir sözleşmedir.” şeklinde tanımlanmıştır.
Sulh Nasıl Yapılır?
Sulh, ancak tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri uyuşmazlıkları konu alan davalarda yapılabilir(HMK, m. 313/2).
Dolayısıyla tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecekleri hususlarda sulh yapabilmeleri mümkün değildir. Örneğin, evlenmenin butlanı, vasi atanması gibi tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecekleri konularda sulh yapılamaz.
HMK, m. 313-315 kapsamında yer alan sulh, esasen mahkeme huzurunda yapılan sulhe ilişkindir. Ancak tarafların, mahkeme dışında sulh olmaları da mümkündür. Tarafların mahkeme dışında yaptıkları sulh sözleşmesi esasen bir maddi hukuk sözleşmesidir ve mahkeme dışında yapılan sulh sözleşmesinin derdest davaya etki edebilmesi için, tarafların bu sulhu mahkemeye ibraz etmeleri ve sulh anlaşmasının tutanağa eklenmesi gerekmektedir.
Sulh, hüküm kesinleşinceye kadar her zaman yapılabilir (m. 314/1).
Yukarıda davadan feragat konusunda değindiğimiz gibi, hüküm verildikten sonra taraflar sulh olmuşsa, taraflarca kanun yoluna başvurulmuş olsa dahi, dosya kanun yolu incelemesine gönderilmez ve ilk derece veya bölge adliye mahkemesince sulh doğrultusunda ek karar verilir.
Yine aynı şekilde, dosyanın temyiz incelemesine gönderilmesinden sonra sulh olunması halinde, Yargıtay temyiz incelemesi yapmaksızın dosyayı sulh hususunda ek karar verilmesi üzerine hükmü veren mahkemeye gönderir.
Davadan feragatten farklı olarak sulh, şarta bağlı olarak yapılabilir (m.313/4). Ancak şarta bağlı sulh yapılması halinde, bu şart mahkeme hükmünde yer alamaz. Zira kural olarak şarta bağlı hüküm verilmesi söz konusu değildir.
Avukatın sulh teklifinde bulunabilmesi için vekâletnamesinde açıkça bu konuda yetki sahibi olması gerekir (HMK, m.74).
Sulh, ilgili bulunduğu davayı sona erdirir ve kesin hüküm gibi hukuki sonuç doğurur (HMK, m.315/1).
Mahkeme, taraflar sulhe göre karar verilmesini isterse sulh sözleşmesine göre; sulhe göre karar verilmesini istemezlerse “karar verilmesine yer olmadığına” karar verir (HMK, m.315/1).
Kural olarak sulhten tek taraflı olarak dönülemez. Ancak irade bozukluğu (hata, hile, ikrah) ya da aşırı yararlanma hâllerinde sulhun iptali istenebilir (HMK, m.315/2).
Sulhun Yargılama Giderlerine Etkisi
Taraflar yapmış oldukları sulh anlaşmasında yargılama giderleri hususunda anlaşmışlarsa, yargılama giderleri hakkında hâkim bu anlaşma çerçevesinde karar verir.
Davada sulh, muhakemenin ilk celsesinde vuku bulursa karar ve ilam harcının üçte biri, daha sonra olursa üçte ikisi alınır (Harçlar Kanunu m.22).
Anlaşmazlık, sulh nedeniyle; ön inceleme tutanağı imzalanıncaya kadar giderilirse, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi hükümleriyle belirlenen ücretlerin yarısına, ön inceleme tutanağı imzalandıktan sonra giderilirse tamamına hükmolunur (Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi m. 6).
İzmir avukat olarak, hukuki konularda size rehberlik etmek ve sorularınıza cevap vermek için buradayız. Diğer yazılarımıza göz atmak için linke tıklayabilirsiniz.
Hukuk Öğrencisi Doğukan YILMAZ
Av. Dicle GÖKTAŞ
Sosyal Medyada Bizi Takip edin
https://www.facebook.com/kapitalhukuk
