Evlat edinme kurumu, Türk Medeni Kanunu madde 305 vd. ile düzenlenmiş olup çocuk ile soybağının kurulmasının yollarından biridir. Burada çocuk ile soybağı mahkeme kararıyla kurulur.
Evlat Edinme ŞartlarıEvlat Edinilecek Kişinin Küçük Olması Halinde:
Küçük, evlat edinen kişi tarafından en az bir yıl süreyle bakılmış ve eğitilmiş olmalıdır.
Evlat edinme küçüğün üstün yararına olmalıdır.
Evlat edinen kişinin varsa diğer çocuklarının yararlarının hakkaniyete aykırı olarak zedelenmemesi gerekmektedir.
Evli kişilerin birlikte evlat edinmesi
Kanun koyucuya göre evli kişiler için kural birlikte evlat edinmedir. Kanunumuzda evli kişilerin birlikte evlat edinmesi çocuğun daha sorunsuz ve yüksek yararına bir yaşam sürmesi için daha uygun görülmüştür. Birlikte evlat edinebilmek için en geç evlenme başvurusunun yapıldığı sırada taraflar arasında evlilik ilişkisinin kurulmuş olması gereklidir. Küçüğün evlat edinilmesinde gerekli olan 1 yıl süreyle bakılma ve eğitilme şartının gerçekleşmesi için bu sırada tarafların evli olması aranmaz.
Eşlerin birlikte evlat edinebilmesi için karşılaması gereken şartlar şunlardır: – En az beş yıllık evli olmaları veya 30 yaşını doldurmuş olmaları gerekmektedir. – Evlat edinecek kişiler ayırt etme gücüne sahip olmalıdır. Ayırt etme gücüne sahip fakat vesayet altında bulunan kişiler bu konuda vesayet ve denetim makamından izin almış olmalıdır.
Üvey çocukların evlat edinilmesi
Türk Medeni Kanunu madde 306/3 ile ayrıca düzenlendiği üzere eşlerden biri diğerinin çocuğunu evlat edinebilir. Bunun için evlat edinecek olan eşin çocuğunu evlat edineceği eş ile en az iki yıllık evli olması veya 30 yaşını doldurmuş olması aranır.
Evli kişilerin tek başına evlat edinmesi
Hukukumuzda istisnai olarak evli kişilerin tek başına evlat edinmesi mümkün kılınmıştır. Türk Medeni Kanunu madde 307 ile düzenlendiği üzere 30 yaşını doldurmuş olan eşin, diğer eşin ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksun olduğunu veya iki yılı aşkın zamandır nerede olduğunun bilinmediğini veya mahkeme kararıyla iki yılı aşkın süreden beri eşinden ayrı yaşamakta olması sebeplerini öne sürerek birlikte evlat edinmesinin imkansız olduğunu ispat etmesi halinde tek başına evlat edinmesine izin verilmiştir. Sayılan sebeplerden “eşlerden birinin iki yılı aşkın süredir nerede olduğunun bilinmemesi” halinin gerçekleşmiş sayılması için Türk Medeni Kanunu madde 32’ye göre gaiplik kararı alınması gerekmez.
Evlat Edinme Nedir?
Evli olmayan kişilerin evlat edinmesi
Evli olmayan kişilerin evlat edinmesi için 30 yaşını dodurmuş ve ayırt etme gücüne sahip olmaları aranır. Ayırt etme gücüne sahip olan fakat vesayet altında bulunan kişinin evlat edinme için vesayet ve denetim makamından izin alması gereklidir.
Evlat Edinilecek Küçük Açısından Aranan Şartlar
– Evlat edinilecek küçük evlat edinenden en az 18 yaş küçük olmalıdır. Diğer koşulların sağlanması durumunda evlat edinen ve evlat edinilecek kişi arasındaki yaş farkının azami bir sınırı bulunmamaktadır.
– Ayırt etme gücüne sahip olan küçüğün rızası alınmalıdır. Ayırt etme gücüne sahip olma durumu her somut olay açısından yeniden değerlendirilmelidir.
– Küçüğün vesayet altında olması durumunda vesayet makamı ve denetim makamının izni alınmalıdır.
– Özel durumlar saklı kalmak üzere küçüğün anne ve babasının velayet hakkına sahip olmasalar dahi ayrı ayrı rızasının alınması gerekir.
Türk Medeni Kanunu madde 311 gereğince anne ve babanın rızasının alınmasını gerektirmeyen haller ise şunlardır:
Anne ve babanın kim olduğu veya uzun süreden beri nerede oturduğu bilinmiyorsa
Anne ve baba ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksunsa
Anne ve baba küçüğe karşı özen yükümlülüğünü yerine getirmiyorsa
Evlat Edinilecek Kişinin Ergin Veya Kısıtlı Olması Halinde:
Ergin veya kısıtlıların evlat edinilmesi Türk Medeni Kanunu madde 313 ile düzenlenmiştir. Hükme göre ergin ve kısıtlıların evlat edinilmesinin şartları şunlardır:
– Evlat edinilecek kişi yaş, evlenme, mahkeme kararı yollarıyla ergin olmuş veya kısıtlı ise hakkında Türk Medeni Kanunu madde 405 vd gereğince kısıtlama kararı verilmiş olmalıdır.
– Evlat edinecek kişinin varsa altsoyu evlat edinmeye açık muvafakat vermelidir.
– Evlat edinilecek kişinin evli olması halinde eşi rıza göstermelidir. Bu şartların sağlanması durumunda kanunda belirtilen aşağıdaki şartlardan biri de evlat edinme için gerçekleşmiş olmalıdır.
– Evlat edinilen kişi bedensel veya zihinsel bir engeli sebebiyle sürekli olarak bakıma muhtaç olmalıdır. Bu şartın gerçekleşmesi evlat edinilecek kişinin evlat edinecek tarafından beş yıl süreyle bakılıp gözetilmiş olması gerekmektedir.
– Evlat edinilen evlat edinen tarafından küçükken en az beş yıl süreyle bakılmış ve eğitilmiş olmalıdır.
– Evlat edinen ve evlat edinilen en az beş yıldan beri aile halinde birlikte yaşamalıdır.
Başvuru
Evlat edinme ilişkisi buna yönelik yenilik doğurucu bir mahkeme kararının verilmesiyle kurulur. Mahkeme kararı çekişmesiz yargı işidir. Yetkili mahkeme tek başına evlat edinecekler için evlat edinenin oturma yeri, birlikte evlat edinecekler için eşlerden birinin oturma yeri mahkemesidir. Görevli mahkeme aile mahkemesidir.
Evlat Edinme İlişkisiyle İlgili Önemli Hususlar
Evlat edinilenin anne ve babası ile arasındaki soybağı evlat edinme sonrasında da varlığını korur. Bu sebeple evlat edinilen ile anne ve babası arasındaki nafaka yükümlülüğü ve mirasçılık ilişkisi devam eder.
Evlat edinen ve evlat edinilen veya bu kişilerden biri ile diğerinin altsoyu ve eşi arasında kesin evlenme yasağı mevcuttur. Evlenme yasağına aykırı gerçekleşen evlilikler mutlak butlanla sakattır.
Evlat edinilen evlat edinenin mirasçısı olur fakat evlat edinen ve hısımları evlat edinilenin mirasçısı olamazlar. Bu taraflar arasındaki mirasçılık ilişkisi tek yönlüdür.
Evlat edinilen küçük evlat edinenin soyadını alır. Evlat edinilen ergin kişiler için ise böyle bir zorunluluk yoktur.
